Cəhalət – biliyin, savadın, mədəniyyətin olmaması və ya çatışmazlığı deməkdir. Bu, müxtəlif səviyyələrdə və sahələrdə özünü göstərə bilər: elm, incəsənət, texnologiya, sosial normalar və s. Cəhalət insanın həyatının müxtəlif sahələrində problemlərə səbəb ola bilər və həm fərdi, həm də sosial inkişafa mane olur.
Antonimlər:
Bilik
Bilik cəhalətin tam əksidir. Bilik – müəyyən bir sahədə, mövzuda toplanmış məlumat və təcrübənin sistemli şəkildə mənimsənilməsidir. Bilik insanın dünyanı daha dərindən anlamağa, problemləri həll etməyə və inkişaf etməyə imkan verir. Bilik elm, təhsil, təcrübə və tədqiqat yolu ilə əldə edilir. Həm elmi, həm də gündəlik həyatda istifadə olunur. Məsələn, tibbi bilik, tarix biliyi, kompüter biliyi kimi konkret sahələrdə, eləcə də ümumi dünya görüşünü formalaşdıran bilik vardır.
"Bilik qüdrətdir" - deyir Francis Bacon.Savad
Savad, əsasən oxuma və yazma bacarığını, ancaq daha geniş mənada, ümumi biliklər səviyyəsini, intellektual inkişafı ifadə edir. Cəhalət savadsızlıqla əlaqəli olsa da, savadsızlıq daha çox oxuma və yazma bacarıqlarının olmamasını, cəhalət isə ümumi biliklərin olmamasını və ya çatışmazlığını bildirir. Savadın olmaması informasiyaya çıxışı məhdudlaşdırır və sosial həyatda çətinliklər yaradır.
Ağıl
Ağıl, məntiqi düşünmə, mühakimə yürütmə və problemləri həll etmə qabiliyyətidir. Ağıl, cəhalətdən fərqli olaraq, kritiki düşünmə və analitik bacarıqların olması deməkdir. Cəhalətli insan ağılsız ola bilər, ancaq ağılsız insan həmişə cəhalətli deyildir. Ağıl müxtəlif sahələrdə istifadə olunur: elm, texnologiya, incəsənət, siyasət və s. Ağılın köməyi ilə yeni kəşflər edilir, problemlər həll olunur və cəmiyyət inkişaf edir.
Mədəniyyət
Mədəniyyət, bir xalqın və ya cəmiyyətin ümumi biliklər, inanclar, dəyərlər, adət-ənənələr, incəsənət və s. sistemidir. Cəhalət mədəniyyətin olmaması və ya zəifliyi ilə əlaqəli ola bilər. Mədəniyyətli insan ümumiyyətlə daha geniş dünyagörüşünə malik olur və daha tolerant olur. Mədəniyyət insanın sosial həyatında mühüm rol oynayır və onun şəxsiyyətinin formalaşmasında əhəmiyyətli təsirə malikdir. Cəhalət nə qalın divar imiş (M.İbrahimov).