Çoxlu – miqdarca çox olan, sayca artıq olan deməkdir. Bu söz həm konkret, həm də abstrakt mənalarda işlənə bilər. Məsələn, "çoxlu kitablar", "çoxlu sevgi" kimi.
Antonimlər:
Az
Az sözü çoxlu sözünün əsas antonimidir və miqdarca az olan, sayca az olan mənasını verir. Həm konkret, həm də abstrakt mənalarda işlənə bilər. Məsələn, "az pul", "az səbir" kimi. "Az" sözü "çoxlu" sözündən fərqli olaraq, çatışmazlığı, qıtlığı ifadə edə bilər. Həm gündəlik danışıqda, həm də ədəbi əsərlərdə geniş istifadə olunur.
Məhsuldarlığı artırmaq, çoxlu var qazanmaq haqqında az iş görmüşük. (Ə.Vəliyev)
Səhvə salınan antonimlər:
Az sözü ilə yanaşı, bəzi hallarda azacıq, az miqdarda ifadələri də çoxlu sözünün antonimi kimi istifadə oluna bilər. Lakin bu ifadələr "az" sözü ilə müqayisədə daha yumşaq bir məna ifadə edir və tam əks məna ifadə etmir. Onlar daha çox "çoxlu"nun miqdarca qismən azaldılmasını ifadə edir.
Nadir sözü də bəzi kontekstlərdə "çoxlu"nun antonimi kimi çıxış edə bilər, ancaq bu zaman "çoxlu" konkret mənada (məsələn, çoxlu nümunələr) işlənir və nadir hallarda rast gəlinməsi vurğulanır. Nadir daha çox unikallığı, əlçatmazlığı ifadə edir.
Qıt
Qıt sözü də miqdarın azlığını, çatışmazlığını bildirir. Lakin "az"dan fərqli olaraq, "qıt" daha çox ehtiyac duyulan bir şeyin azlığını ifadə edir və bu azlıq adətən problemlərə səbəb olur. Konkret və abstrakt mənalarda, adətən sosial-iqtisadi kontekstlərdə istifadə olunur. Məsələn, "qıtlıq dövrü", "qıt ehtiyatlar" kimi.