Dabanbasaraq – yavaş, tələsik olmayan, asta hərəkət edən mənasında işlənən bir söz birləşməsidir. Əsasən, hərəkətin sürətini ifadə etmək üçün istifadə olunur. Məişətdə və ədəbi əsərlərdə rast gəlinir.
Antonimlər:Tez: "Dabanbasaraq" sözünün əsas antonimi "tez" sözüdür. "Tez" sözü hərəkətin sürətli, sürətlə baş verdiyini bildirir. "Dabanbasaraq" hərəkətin yavaşlığını vurğulayarkən, "tez" hərəkətin sürətini önə çəkir. Hər iki söz də hərəkət felləri ilə birlikdə işlənir. Məsələn, "Dabanbasaraq getdi" və "Tez getdi" cümlələrində antonimlik açıq şəkildə görünür. Həm məişət dilində, həm də ədəbi əsərlərdə geniş yayılmışdır.
Sürətlə: "Sürətlə" sözü də "dabanbasaraq" üçün antonim kimi istifadə oluna bilər. "Sürətlə" sözü hərəkətin çox sürətlə, intensiv şəkildə baş verdiyini göstərir. "Dabanbasaraq" ilə müqayisədə "sürətlə" daha rəsmi və konkret bir ifadədir. Ədəbiyyatda və elmi yazılarda daha çox rast gəlinir.
Tələsik: "Tələsik" sözü hərəkətin tez və planlaşdırılmamış, qəfil şəkildə icra olunduğunu ifadə edir. "Dabanbasaraq" isə əksinə, sakit, düşünülmüş və yavaş hərəkəti bildirir. Bu antonimlik, həm məişətdə, həm də ədəbi əsərlərdə müşahidə olunur. Məsələn, "Tələsik işə getdi" və "Dabanbasaraq işə getdi" cümlələrində aydın görünür.
Atları dabanbasaraq çapdılar (İ.Şıxlı)
Adamlar küçədə yavaş hərəkət edirdilər.