Dərə

Dərə: dərin, yamaclı ərazi; vadinin geniş hissəsi.

Antonimlər:

Düz

Düz antonimi olaraq dərənin əksinə, yəni relyefin hamar, əyilməsiz, yüksəkliyə malik olmayan hissəsini ifadə edir. Dərə dərinlik və yamaclarla xarakterizə olunarkən, düz ərazi səthinin hamarlığı ilə seçilir. Həm məişətdə, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Məsələn, “dərə” və “düz” sözləri coğrafiya, topoqrafiya və ədəbi əsərlərdə landşaft təsvirlərində tətbiq olunur.

Neçə dağ, neçə düz, neçə kənd, şəhər ötdük; Biz havaya qalxandan bəri (B.Vahabzadə)

Təpə

Təpə dərənin antonimi kimi, nisbətən aşağı hündürlüyə malik yüksəklik anlamını verir. Dərənin əksinə olaraq, təpə yüksəlmə ilə xarakterizə olunur. Bu antonim cütü əsasən coğrafi terminlər kimi istifadə olunur, lakin bədii əsərlərdə də məkan təsvirləri üçün tətbiq oluna bilər.

O gah dərəyə enir, gah təpəyə qalxırdı (G.Hüseynoğlu)

Zirvə

Zirvə, dərənin tam əksini ifadə edərək, dağın, təpənin və ya digər hündürlükdəki relyef formalarının ən yüksək nöqtəsini bildirir. Dərə aşağıda, zirvə yuxarıdadır. Bu antonim cütü əsasən coğrafi terminologiyada, həmçinin metaforik mənada, məsələn, uğur zirvəsində olmaq kimi ifadələrdə istifadə olunur.

Necə də bozarıb dərələr, düzlər; Qarlı zirvələri fikir aparmış (H.Hüseynzadə)

Döş

Döş sözü dərənin antonimi kimi nisbətən daha məcazi mənada istifadə olunur. "Dərələr qaynadı, döşlər qaynadı" ifadəsində "döş" sözü geniş, geniş yayılmış düzənlik anlamını verir, dərənin darlığına ziddir. Bu istifadə üslub daha çox poetik və məcazi ifadələrə aiddir.

Yay da yaman gəldi bu tərəflərə; Dərələr qaynadı, döşlər qaynadı (H.Hüseynzadə)