Dirçəlmək – həyat qüvvəsinin, fəallığın, canlanmanın bərpa olunması, yenidən canlanma, sağalma mənasını verir. Bu söz əsasən insan sağlamlığı, təbiət hadisələri və ya ümumiyyətlə, həyat fəaliyyətinin bərpası kontekstində işlədilir. Həm məcazi, həm də həqiqi mənada istifadə oluna bilər.
Antonimlər:
Ölmək
Ölmək – dirçəlməyin tam əksidir. Həyatın sona çatması, fəaliyyətin tamamilə dayandırılması mənasını ifadə edir. Həm insanlara, həm də canlılara, hətta məcazi olaraq hadisələrə, ideyalara da aid edilə bilər. Ədəbiyyatda, dilçilikdə, məişətdə geniş istifadə olunur.
"Qoca ölmüşdü, lakin ölümü onun üçün əsl azadlıq idi."
Sönmək
Sönmək – dirçəlməyin əks antonimi olaraq, həyat qüvvəsinin azalması, zəifləməsi, tamamilə yox olması mənasını ifadə edir. Bu söz daha çox məcazi mənada, həvəsin, enerjisinin azalması, ümidlərin qırılması kimi hallarda istifadə olunur. Ədəbiyyatda, dilçilikdə və məişətdə geniş istifadə edilir.
"Ürəyindəki ümid ulduzu yavaş-yavaş sönməyə başladı."
Xəstələnmək
Xəstələnmək – sağlamlıq vəziyyətinin pisləşməsi, xəstəliyə tutulma deməkdir. Dirçəlməyin əksi olaraq, orqanizmin zəifləməsi, fəaliyyət qabiliyyətinin azalması haqqında danışır. Əsasən tibb, məişət və ədəbiyyatda istifadə olunur.