Dolaşıqlıq - qarışıqlıq, aydın olmayan, başa düşülməyən vəziyyət və ya vəhdətsizlik mənasını verir. Bu söz həm konkret, həm də məcazi mənada istifadə oluna bilər. Konkret mənada, dolaşıqlıq əşyaların, hadisələrin və ya proseslərin qarışıq, nizamsız vəziyyətini ifadə edir. Məcazi mənada isə, dolaşıqlıq fikirlərin, münasibətlərin və ya vəziyyətin anlaşılmaz və çətin olduğunu göstərir. Dolaşıqlıq sözü ədəbiyyatda, dilçilikdə, gündəlik danışıqda və digər sahələrdə geniş istifadə olunur.
Antonimlər:
Aydınlıq
Aydınlıq antonimi olaraq dolaşıqlığın əksinə, hər şeyin aydın, başa düşülən və sadə olmasını ifadə edir. Bu söz həm fiziki, həm də məcazi mənalarda istifadə olunur. Fiziki mənada aydınlıq işıq, parlaqlıq, qaranlığın olmaması deməkdir. Məcazi mənada isə aydınlıq aydın düşüncə, başa düşülən vəziyyət, qarışıqlığın olmaması deməkdir. Aydınlıq sözü ədəbiyyatda, dilçilikdə, elmdə və gündəlik danışıqda geniş istifadə olunur.
Nümunə: Süd kimi aydınlıq idi (Ə.Vəliyev).
Sadəlik
Sadəlik, dolaşıqlığın antonimi olaraq, mürəkkəblikdən və qarışıqlıqdan uzaq olan, başa düşülməsi asan olan vəziyyəti və ya sistemi ifadə edir. Bu, həm əşyaların fiziki quruluşuna, həm də proseslərin məntiqinə aid ola bilər. Sadəlik, aydınlıq kimi, həm konkret, həm də məcazi mənalarda işlənir. Məsələn, bir məsələnin sadəliyi onun həllinin asanlığını göstərir.
Nümunə: Məsələnin sadəliyi bizi heyrətləndirdi.
Düzgünlük
Düzgünlük, dolaşıqlığın əksini ifadə edərək, qayda-qanuna, ardıcıllığa və səlisliyə əsaslanan bir vəziyyəti və ya prosesi təsvir edir. Dolaşıqlıq qarışıqlıq və anlaşılmazlıq yaradarkən, düzgünlük aydınlıq və asan başa düşülməni təmin edir. Bu, həm fiziki, həm də məntiqi sistemlərə tətbiq oluna bilər.
Nümunə: İşlərin düzgünlüyü əmək məhsuldarlığını artırdı.
İlyas gülünc bir heyrət, qəribə dolaşıqlıq içində çaşıb donmuşdu (Mir Cəlal)