Əfsanə – xalq arasında nəsildən-nəslə ötürülən, əsasən tarixi hadisələr, əfsanəvi qəhrəmanlar və ya təbiət hadisələri ilə bağlı hekayələrdir. Əfsanələr həmişə həqiqətə uyğun olmaya bilər, xalqın inanclarını, dəyərlərini və tarixi yaddaşını əks etdirir.
Antonimlər:
Həqiqət
Həqiqət – real, gerçək olan şeydir; baş vermiş hadisənin və ya vəziyyətin doğru təsviridir. Əfsanədən fərqli olaraq, həqiqət sübuta əsaslanır və yoxlanıla bilir. Həqiqətin antonimi kimi "əfsanə" sözü əsasən əfsanənin həqiqətə uyğunsuzluğunu vurğulayan kontekstdə istifadə olunur. Həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik həyatda geniş yayılmışdır. Məlumatların doğru və səhih olmasını təsdiqləyən bir termindir.
Nümunə: Bunlar həqiqətdir, əfsanə deyil; insan nələr qurdu, nələr yaratdı (H.Hüseynzadə).
Reallıq
Reallıq - mövcud olan hər şeyin cəmidir; əsl, gerçək həyat; əfsanələrin təsvir etdiyi dünyadan fərqli olaraq, obyektiv müşahidəyə əsaslanan, sınaqdan keçirilə bilən və sübut edilə bilən bir şeydir. "Reallıq" termini elmi, fəlsəfi və gündəlik nitqdə "əfsanə"nin əks mənasında istifadə olunur. Reallıq konkret hadisələrə və faktlara əsaslanır, halbuki əfsanələr təxəyyül və inanclar üzərində qurulur.
Nümunə: Filmin süjeti tamamilə reallıqdan uzaq, əfsanəyə əsaslanırdı.
Fakt
Fakt – sübut edilmiş, doğru olduğu təsdiq edilmiş hadisədir. Əfsanədən fərqli olaraq, fakt konkret sübutlara və dəlillərə əsaslanır. Elmi araşdırmalarda, tarixi tədqiqatlarda və gündəlik həyatda istifadə olunan "fakt" termini "əfsanə" sözü ilə əks mənada işlənir. Fakt obyektivdir, əfsanə isə subyektiv ola bilər.
Nümunə: Tarixi faktlar əfsanələrdən daha çox əhəmiyyət kəsb edir.