Əsasən sözü "böyük ölçüdə, əksər hissəsi ilə, əsasənən" mənalarını ifadə edir. Söz, həm yazılı, həm də şifahi nitqdə geniş istifadə olunur və müxtəlif kontekstlərdə tətbiq edilir.
Antonimlər:
Qismən
Qismən sözü "tam olaraq deyil, bir hissəsi ilə, natamam şəkildə" mənalarını ifadə edir. "Əsasən" sözünün əksidir. Hər iki söz də kəmiyyət ifadə edir, lakin "əsasən" böyük hissəni, "qismən" isə kiçik hissəni bildirir. Həm ədəbi əsərlərdə, həm də elmi mətnlərdə, gündəlik danışıqda istifadə olunur. "Qismən" sözü müəyyən bir hərəkətin, hadisənin və ya prosesin yalnız bir hissəsinə aid olduğunu vurğulayır.
Nümunə: Maarif sahəsində mübahisə əsasən tədris ocaqlarına münasibətdə meydana çıxırdı (A.Şaiq). Qismən bizlə razılaşdı.
Tamamilə
Tamamilə sözü "tam olaraq, bütünlüklə, heç bir istisnasız" mənalarını ifadə edir. "Əsasən" sözünün antonimi olaraq istifadə edildikdə, "tamamilə" sözü "əsasən" ifadə etdiyi qismənlikdən fərqli olaraq, tam və bütöv bir halın olduğunu vurğulayır. Məsələn, bir işin "əsasən" tamamlandığı deyilsə, bunun qismən başa çatdığı, "tamamilə" tamamlandığı deyilsə, isə tam bitdiyi nəzərdə tutulur. Bu söz həm gündəlik danışıqda, həm də rəsmi mətnlərdə geniş tətbiq olunur.
Nümunə: Əsasən hazırdır, amma bəzi detallar qalıb. Tamamilə hazırdı, bütün işlər bitmişdi.
Nadir hallarda
Nadir hallarda ifadəsi "çox az hallarda, çox nadirən" mənasını verir və "əsasən" ifadəsinin əksidir. "Əsasən" bir hadisənin tez-tez baş verdiyini bildirirkən, "nadir hallarda" onun çox nadir olduğunu ifadə edir. Bu ifadə daha çox yazılı və şifahi nitqdə statistik məlumatlar və ya hadisələrin təsvirində istifadə olunur.
Nümunə: Əsasən yağışlı hava olur. Nadir hallarda günəşli olur.