Fəal sözü, hərəkətli, enerjili, işgüzar, fəal iştirak edən mənalarını ifadə edir. Həm insanlara, həm də proseslərə aid oluna bilir.
Antonimlər:
Passiv
Passiv, fəaldan fərqli olaraq, hərəkətsiz, fəaliyyət göstərməyən, təsirə məruz qalan mənasını verir. Fəal şəxs hərəkətə gətirir, passiv şəxs isə hərəkətlərin təsirinə məruz qalır. Həm fiziki, həm də intellektual fəaliyyətə aid oluna bilər. Elmi ədəbiyyatda, xüsusilə fizika və kimya elmlərində, passiv proseslərin izahında geniş istifadə olunur. Məsələn, passiv müqavimət, passiv nəqliyyat kimi ifadələrdə rast gəlinir.
Nümunələr:
Fəal iştirakçı, passiv müşahidəçi;
Fəal həyat tərzi, passiv istirahət.
Nəinki fəal bir şəfqət bacısı, həm də Anita kimi qəhrəman bir qadın idi (S.Vəliyev).
Vasilyevskayanın romanları passiv müşahidə məhsulu deyildir (C.Mehdi).
Sualtı
Sualtı, bir işdə, hadisədə, prosesdə fəal iştirak etməyən, gizli qalan, arxa planda qalan mənasını verir. “Fəal” sözü açıq, görünən fəaliyyəti ifadə edərkən, “sualtı” sözü gizli, açıqlanmayan, bəzən də mənfi məna kəsb edən fəaliyyətləri ifadə edir. Siyasi və sosial həyatda, eləcə də kriminalistika sahəsində geniş istifadə olunur.
Nümunələr:
Fəal iştirakçılar, sualtı oyunlar; Fəal dəstək, sualtı əməliyyatlar.
Soyuq
“Soyuq” sözü burada emosional və ya hərəkət baxımından fəallıq əksikliyini ifadə edir. Fəal insan həmişə enerjili və təşəbbüskar olduğu halda, soyuq insan emosional cəhətdən uzaq, laqeyd və apatik ola bilər. Bu mənada “soyuq” antonimi həm fərdi münasibətlərdə, həm də kollektiv işdə özünü göstərə bilər.
Nümunələr:
Fəal reaksiya, soyuq münasibət; Fəal iştirak, soyuq qəbul.