Müşahidəçi: İs. 1. Hər hansı bir hadisə, proses və ya obyektə diqqətlə baxan, onu sistematik şəkildə izləyən və qeydə alan şəxs. Müşahidəçi, sadəcə olaraq "baxan"dan fərqli olaraq, məqsədyönlü, planlı və sistematik şəkildə müşahidə aparır. Bu müşahidə, əldə olunan məlumatların sonradan təhlil edilməsi üçün aparılır. Müşahidəçi, əldə etdiyi məlumatları obyektiv şəkildə qeydə alır və şəxsi rəylərini minimal səviyyədə saxlayır. Müşahidəçi həm elmi tədqiqatlarda, həm də gündəlik həyatda müxtəlif məqsədlər üçün istifadə oluna bilər. Məsələn, astronom müşahidəçi ulduzları, meteoroloq müşahidəçi isə hava şəraitini müşahidə edir.
2. Peşəsi və ya vəzifəsi müşahidə aparmaqdan, nəzarət etməkdən ibarət olan şəxs. Bu kontekstdə müşahidəçi, müəyyən bir sahədə baş verən hadisələrə nəzarət edir, qaydaların pozulmasını aşkarlayır və lazımi tədbirləri görür. Məsələn, trafik müşahidəçisi yol hərəkətinə nəzarət edir, təhlükəsizlik müşahidəçisi isə müəyyən ərazinin təhlükəsizliyini təmin edir. Bu mənada müşahidəçi, qoruyucu və ya nəzarətçi funksiyasını yerinə yetirir. Onun müşahidələri qaydaların icrasını təmin etmək, təhlükəsizliyi artırmaq və ya qanunsuz fəaliyyətlərin qarşısını almaq üçün istifadə olunur.
Etimologiya: Söz "müşahidə" felindən törəmişdir. "Müşahidə" ərəb mənşəli bir sözdür və "diqqətli olmaq, izləmək" mənasını verir. "-çi" şəkilçisi isə "edən" mənasını ifadə edir. Beləliklə, "müşahidəçi" sözü "müşahidə edən" mənasını verir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Elm adamı təcrübəni diqqətlə müşahidə edən bir müşahidəçi idi.
- Müşahidəçi polis əməkdaşı yol qaydalarını pozan sürücünü saxladı.
- Uçuş zamanı təyyarənin bütün sistemləri təcrübəli bir müşahidəçi tərəfindən izlənilirdi.
- Astronom müşahidəçi yeni bir ulduz kəşf etdi.
- Sərhəd müşahidəçisi sərhəddən qanunsuz keçmə cəhdini qarşısını aldı.