Hoqqabazlıq – aldadıcı hərəkətlər, hiyləgərlik, fırıldaqçılıq, oyunbazlıq mənasında işlənən bir sözdür. Mənfi bir kontekstdə istifadə olunur və əsasən hər hansı bir məqsədə çatmaq üçün saxtakarlıq, yalan və ya hiyləgərlikdən istifadə etməyi ifadə edir. Həm məişət dilində, həm də ədəbiyyatda geniş yayılmışdır.
Antonimlər:
MƏRDLİK: Hoqqabazlıqla əksinə, mərdlik dürüstlük, cəsarət, ədalət və şücaət kimi müsbət keyfiyyətləri ifadə edir. Mərd insan aldatmır, hiylə işlətməz, ədaləti müdafiə edər və çətinliklərdən qorxmaz. Hoqqabazlıqda gizlilik, aldatma varsa, mərdlikdə açıqlıq və dürüstlük ön planda olur. Ədəbiyyatda, xüsusilə epik əsərlərdə qəhrəmanların mərdliyi önə çəkilir. Məsələn, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarında qəhrəmanların düşmənlərinə qarşı göstərdiyi şücaət mərdliyin parlaq nümunəsidir.
Üzündən, gözündən mərdlik tökülür (S.Vurğun).
DÜRÜSTLÜK: Hoqqabazlıq əsasən yalan və aldatmaya əsaslanır. Dürüstlük isə həqiqəti söyləmək, ədalətli olmaq və doğru yaşamaq deməkdir. Dürüstlük hoqqabazlığın tam əksidir, çünki hoqqabazlıqda məqsəd aldatmaq, dürüstlükdə isə həqiqəti söyləməkdir. Həm gündəlik həyatda, həm də işgüzar münasibətlərdə dürüstlük əsas prinsiplərdən biridir.
SƏMİMİLİK: Hoqqabazlıqda gizlilik, ikiüzlülük ön planda olduğu halda, səmimilik açıqlıq, təbii və səmimi davranışı ifadə edir. Səmih insan heç vaxt aldatmaz və yalan danışmaz. Səmimilik hoqqabazlığı etibarsızlıqla əvəz edir. Bu antonim cütlüyü daha çox ünsiyyət və insan münasibətləri kontekstində istifadə olunur.
ƏDALƏT: Hoqqabazlıq ədalətsiz davranışlara, haqsızlığa əsaslanır. Ədalət isə haqqın yerinə yetirilməsi, hər kəsə bərabər münasibət göstərilməsidir. Hoqqabazlıq ədalətin pozulması deməkdir.