Xəzri – şimal-şərq küləyi, şimali külək. Adətən soyuq və güclü olur. Əsasən payız və qış aylarında özünü göstərir.
Antonimlər:
Gilavar
Xəzri - Gilavar: Bu antonim cütü əsasən Azərbaycan ədəbiyyatında və məişət dilində istifadə olunur. Xəzri şimal-şərq küləyini, soyuqluğu, şiddəti təmsil edirsə, gilavar isə əksinə, cənub küləyini, isti və yumşaq havayı bildirir. Onlar bir-birinə zidd təbiət hadisələrini ifadə edərək, əks istiqamətli küləkləri simvolizə edirlər. Gilavar adətən isti və xoş havaya işarə edir, xəzridən fərqli olaraq sakit və yumşaq olur. Bu antonim cütlüyü əks istiqamətli küləklərin müqayisəsindən əlavə olaraq, həm də əks emosional vəziyyətləri ifadə edə bilər – soyuqluq və istiliyi, sərtlik və yumşaqlığı.
Nə xəzri, nə gilavar; Xəzər qoyub başını; Bakının sinəsinə yatıb (R.Rza).
Bu misal Rəsul Rzanın şeirindən götürülmüşdür və xəzri və gilavarın bir-birinə ziddliyinə, təbiətin dəyişkənliyinə işarə edir. Şeir kontekstində, xəzri şimalın sərtliyini, gilavar isə cənubun mülayimliyini təmsil edir.
Qərb küləyi
Xəzri - Qərb küləyi: Bu cütlük daha çox coğrafi və meteoroloji kontekstdə istifadə olunur. Xəzri şimal-şərqdən əsən külək olaraq, qərb küləyi ilə əks istiqamətdədir. Ancaq mənasının ümumi genişliyini nəzərə alaraq, qərb küləyi həmişə xəzrinin antonimi kimi qəbul edilə bilməz. Çünki qərb küləyinin temperaturu və şiddəti xəzridən fərqli ola bilər. Belə ki, qərb küləyi isti və ya soyuq, sakit və ya güclü ola bilər.
Cənub küləyi
Xəzri - Cənub küləyi: Bu antonim cütü, xəzri ilə gilavar cütünə bənzər olaraq, əsasən küləyin istiqamətinə və onunla əlaqəli temperatur dəyişikliklərinə işarə edir. Cənub küləyi, adətən, isti və yumşaq hava ilə əlaqələndirilir, xəzridən fərqli olaraq. Bu cütlük əks istiqamətli küləkləri simvolizə edir və ədəbiyyatda, məişət dilində və meteorologiya sahəsində istifadə olunur.