İşgüzar - işə həvəsli, çalışqan, fəal, enerjili insan deməkdir. Bu söz müxtəlif kontekstlərdə, həm gündəlik danışıqda, həm də ədəbi əsərlərdə geniş istifadə olunur. İşgüzarlıq müsbət bir keyfiyyət sayılır və məhsuldarlıq, uğurla əlaqələndirilir.
Antonimlər:
Tənbəl
Tənbəl sözü işgüzarlığın əksini, yəni işə maraqsızlığı, hərəkətsizliyi, fəaliyyətdən yayınmanı ifadə edir. Tənbəl insanlar işdən yayınmağa çalışır, fəaliyyət göstərməkdən çəkinirlər. Bu söz həm gündəlik danışıqda, həm də ədəbi əsərlərdə geniş istifadə olunur və adətən mənfi konotasiya daşıyır. Məsələn, tənbəl insan işini gecikdirə, vəzifələrini yerinə yetirməkdən yayınar.
Küçə sürətlə ora-bura gedən, işgüzar adamlarla dolu idi (S.Rəhman); Mədəd “tənbəl” sözünü deyəndə Güldanəyə elə gəldi ki, onu ilan çaldı (Ə.Vəliyev).
Passiv
Passiv sözü işgüzarlığın əksinə olaraq, fəal olmayan, təsirsiz, hərəkətsiz vəziyyəti bildirir. Passiv insanlar başqalarının təşəbbüsünü gözləyir, özləri fəal hərəkət etmirlər. Bu antonim daha çox rəsmi kontekstlərə, elmi və ya ictimai yazılara uyğun gəlir. İşgüzar bir insan hərəkətə keçir, passiv insan isə gözləyir.
Sərnişin
Bu antonim daha çox məcaz mənasında işlənir və konkret olaraq işgüzarlığı deyil, fəallığı əks etdirir. İşgüzar insan fəal, təşəbbüskar olur. Sərnişin isə hərəkət üçün vasitədən istifadə edir, özü hərəkət yaratmır.
Yavaş
Yavaş antonimi işgüzarlığın sürətli, çevik və effektiv tərəfini əks etdirir. İşgüzar insan sürətlə işləyir, yavaş insan isə hərəkətlərində ləng və yavaş olur. Bu antonim həm gündəlik danışıqda, həm də müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər.