İşıqlıq – işığın olması, parlaqlıq, aydınlıq mənasını bildirən bir söz olub, əks mənalı sözləri (antonimləri) ilə müqayisədə müsbət konnotasiya daşıyır. Ədəbiyyatda, elmdə və gündəlik həyatda geniş istifadə olunur.
Antonimlər:
Qaranlıq
Qaranlıq sözü işıqlığın tam əksini, işığın olmamasını, zülmət və ya qeyri-müəyyənliyi ifadə edir. "İşıqlıq" fiziki bir hadisəni təsvir edərkən, "qaranlıq" həm fiziki, həm də metaforik mənada işlənə bilər. Fiziki mənada gecə, qapalı bir otaq və ya mağaranın təsvirində istifadə olunur. Metaforik mənada isə bilinməyən, sirli, qorxulu və ya bədbəxt bir vəziyyəti bildirir. Həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışığımzda geniş istifadə olunur.
Ay səni görüm, işıqlığa çıxasan! (M.Hüseyn)
Ərinin gələcəyini, qaranlıq taleyini düşünürdü (Mir Cəlal).
Zülmət
Zülmət sözü də "qaranlıq" kimi işığın olmamasını, lakin daha intensiv və qorxulu bir şəkildə ifadə edir. Əsasən ədəbiyyatda, xüsusilə də dəhşət və ya mistik əsərlərdə istifadə olunur. "Qaranlıq"dan daha güclü bir mənfi konnotasiyaya malikdir və tez-tez qorxu və narahatlıq hisslərini ifadə etmək üçün işlədilir.
Qorxu zülmət içində gizlənirdi.
Qeyri-müəyyənlik
Qeyri-müəyyənlik "işıqlıq"ın antonimi olaraq daha çox metaforik mənada istifadə olunur. Bu halda "işıqlıq" aydınlıq, dəqiqlik və məlumata işarə edir, "qeyri-müəyyənlik" isə bilinməyən, qeyri-dəqiq və ya qarışıq bir vəziyyəti ifadə edir. Bu termin daha çox elmi və fəlsəfi kontekstdə işlədilir.
Gələcək qeyri-müəyyənliklə doludur.