İşlək – Fəal, enerjili, çalışqan, səmərəli işləyən deməkdir. Bu söz həm insanlara, həm də mexanizmlərə, sistemlərə aid edilə bilər. İnsanlarla bağlı istifadəsi zamanı fəallığı, çalışqanlığı və səmərəliliyi ifadə edir. Texniki sahələrdə isə qurğunun, sistemin düzgün işləməsini, nasazlığın olmamasını bildirir.
Antonimlər:
Tənbəl
Tənbəl sözü işləyin, çalışqanlığın əksinə olaraq, hərəkətsizliyi, fəaliyyətsizliyi, əməksevərliyin olmamasını ifadə edir. Əsasən insanlar üçün istifadə olunur və onların hər hansı işə, fəaliyyətə maraqsızlığını, əmək sərf etməkdən yayınmasını bildirir. Həm məişət, həm də ədəbiyyat dilində geniş istifadə olunur. Məsələn, “O, çox tənbəldir, heç nə etmək istəmir” cümləsində olduğu kimi.
Siz Əhməd Soltanzadə kimi işlək adamı bəyənmirsiniz. (M.Süleymanzadə)
İş görməkdə tənbəl, amma yeməkdə alıcı quşdur.
Hərəkətsiz
Hərəkətsiz sözü fiziki və ya mənəvi hərəkətin olmamasını, durğunluğu bildirir. Həm insanlara, həm də əşyalara, proseslərə tətbiq oluna bilər. İşlək sözünün antonimi olaraq hərəkətsizliyi, fəaliyyətsizliyi ifadə edir. Ədəbiyyatda, məişətdə və elmi dillərdə istifadə olunur. Məsələn, “Avtomobil hərəkətsiz qaldı” cümləsində olduğu kimi.
Passiv
Passiv sözü daha çox elmi və ictimai-siyasi kontekstlərdə istifadə olunur. Fəal hərəkətin əksini, fəal iştirakın olmamasını, təsirin qəbul edilməsini, fəal hərəkət göstərməməyi ifadə edir. Məsələn, "Passiv müqavimət" ifadəsi bu sözün ictimai-siyasi kontekstdə istifadəsinə nümunədir.
Nafəal
Nafəal sözü, işlək sözünün antonimi olaraq, fəaliyyət göstərməməyi, qeyri-aktivliyi, səmərəsizliyi ifadə edir. Bu söz daha çox texniki sahələrdə (məsələn, "nafäal mexanizm") və ya fəaliyyət göstərməyən insanlara aid edilə bilər.