Mənası: Çirkli, təmiz olmayan, ləkələnmiş, iyrənc, əxlaqsız, qeyri-etik.
Antonimlər:
Təmiz
Təmiz sözü "kirli" sözünün əsas antonimidir. Bu antonimiya fiziki təmizliklə yanaşı, mənəvi təmizliyi də əhatə edir. Fiziki təmizlik baxımından "təmiz" sözü hər hansı çirkdən, ləkədən, toz-torpaqdan azad olmağı bildirir. Məsələn, "təmiz paltar", "təmiz su", "təmiz otaq" kimi ifadələr fiziki təmizliyi ifadə edir. Mənəvi təmizlik baxımından isə "təmiz" sözü vicdanlılığı, paklığı, əxlaqlılığı bildirir. Məsələn, "təmiz niyyət", "təmiz qəlb", "təmiz əməl" kimi ifadələr mənəvi təmizliyi ifadə edir. Həm fiziki, həm də mənəvi təmizlik mədəniyyətin və sağlamlığın vacib tərkib hissəsidir. Bu antonim cütü həm məişətdə, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur.
İdris tərli, kirli corablarını gizləmək üçün çəkməsini ayağına taxdı (Mir Cəlal).
Sütuna vurduğu mıxdan tiftikli təmiz məhrəba asmışdı (Ç.Məmmədzadə).
Pak
Pak sözü "kirli" sözünün daha çox mənəvi təmizliyi ifadə edən antonimidir. "Pak" sözü günahsızlığı, ləkəsizliyi, müqəddəsliyi ifadə edir. Bu söz daha çox dini və əxlaqi kontekstlərə aiddir. Məsələn, "pak niyyət", "pak qəlbin səsi", "pak əməl" kimi ifadələr istifadə olunur. "Pak" sözü "kirli" sözünün əksinə olaraq, mənəvi cəhətdən tam təmizliyi, günahsızlığı və müqəddəsliyi ifadə edərək, daha yüksək mənəvi səviyyəni vurğulayır. Ədəbiyyatda bu antonim nadir hallarda qarşılaşsa da, mənəvi-əxlaqi əsərlərdə istifadə olunur.
Sağlam
Sağlam sözü "kirli" sözünün daha çox fiziki kontekstdə antonimi kimi çıxış edir. "Kirli" sözü bəzən fiziki sağlamlığa zərər verən, xəstəlik törədən mənalarda da istifadə oluna bilər (məsələn, "kirli su"). Bu halda "sağlam" sözü onun antonimi olur. Məsələn, "sağlam qida", "sağlam həyat tərzi" kimi ifadələr kirli qidanın və qeyri-sağlam həyat tərzinin əksinə qoyulur. Bu antonim cütü daha çox tibb və sağlamlıqla bağlı kontekstlərdə istifadə olunur.