Qaçmaq – sürətlə, tələsik hərəkət etmək, qaçışmaq, qaçaraq uzaqlaşmaq mənasını bildirir. Həm fiziki, həm də məcazi mənada işlənir. Fiziki mənada əsasən sürətli hərəkət, qaçış ifadə olunur, məcazi mənada isə problemlərdən, təhlükədən qaçmaq, cavab verməkdən yayınmaq kimi mənalar daşıyır.
Antonimlər:
Dayanmaq
Dayanmaq – hərəkətin kəsilməsi, durmaq, hərəkətsiz qalmaq mənasını verir. "Qaçmaq" sözünün əksidir. Həm fiziki, həm də məcazi mənada işlənir. Fiziki mənada konkret bir yerin tutulması, hərəkətin dayandırılması, məcazi mənada isə fikrin, işin dayandırılması, səbr etmək kimi mənalar daşıyır. "Qaçmaq"la antonim olması fiziki hərəkətin dayandırılması kontekstində daha aydın görünür.
M.İbrahimovun əsərindən bir nümunə: O tələsik yerindən durub qapıya qaçdı.
S.Qədirzadənin əsərindən bir nümunə: Məni hərarət çulğaladı. Küçənin ortasında dayandım.
Qalmaq
Qalmaq – bir yerdə hərəkətsiz qalmaq, dəyişməz qalmaq deməkdir. "Qaçmaq"dan fərqli olaraq, hərəkətsizlik və sabitliyi ifadə edir. Bu antonimlik, əsasən, fiziki məkanda qalmaq və ya bir vəziyyətdə qalmaq kimi kontekstlərdə özünü göstərir. Məsələn, "evdə qalmaq" "evdən qaçmaq"ın əksinədir.
Əyləşmək
Əyləşmək - oturmaq, dincəlmək, sakitcə vaxt keçirmək mənasındadır. "Qaçmaq"ın təcili, sürətli hərəkəti ilə ziddiyyət təşkil edir. Əsasən, məişət kontekstində, "Qaçmaq"ın təcililiyini vurğulayan kontekstlərdə istifadə olunur. Məsələn, "qonaqlar gələndə qaçma, əyləş, söhbət et" ifadəsindəki "qaçmaq" ilə "əyləşmək" arasındakı antonimlik aydın görünür.