Qanıqaralıq – şiddətli qəzəb, qisas almaq istəyi, hirs, kin, qəzəb və intiqam hisslərinin güclü təzahürü ilə səciyyələnən əhval-ruhiyyə vəziyyətidir. Bu vəziyyət adətən ədalətsizlik, haqsızlıq və ya zərər görmə nəticəsində yaranır. Qanıqaralıq, insanın davranış və reaksiyalarında özünü açıq şəkildə göstərə bilər.
Antonimlər:Nikbinlik: Qanıqaralıq, inamın və ümidin əksi olan, həyatın mənfi tərəflərinə yönəlmiş, qaranlıq və məyusluq hissləri ilə xarakterizə olunur. Nikbinlik isə əksinə, gələcəyə inam, müsbət düşüncələr və həyata optimist yanaşma deməkdir. Nikbinlik, həyatın çətinliklərinə baxmayaraq, müsbət nəticələrə ümid etmək və mübarizə ruhunu qorumaqdır. Nikbin insan həyatı qaranlıq rənglərlə deyil, parlaq rənglərlə görür. Məsələn, "Nikbinlik onu həyatın çətinliklərini dəf etməyə sövq edirdi". Qanıqaralıq və nikbinlik bir-birinin əksi olan iki fərqli emosiyadır. Birincisi, qəzəb və intiqam hisslərindən qaynaqlanır, ikincisi isə ümid və müsbət düşüncələr əsasında formalaşır.
Səbir: Qanıqaralıq insanın dərhal reaksiya verməyə, qisas almağa və ya hirsini boşaltmağa meylini əks etdirir. Səbir isə hadisələrə, çətinliklərə və ya ədalətsizliyə qarşı dözümlülük, sakitlik və nəzarətli reaksiya deməkdir. Səbirli insan tez qəzəblənməz və hər şeyə sakit yanaşmağa çalışar. Məsələn, "Səbirli ol, hər şey öz yoluna düşəcək". Qanıqaralıq və səbir tam əks münasibətdə olan anlayışlardır. Birinci halda tez reaksiya, ikincisində isə düşünülmüş hərəkətə üstünlük verilir.
Halallıq: Qanıqaralıq, ədalətsizliyə, zərərə qarşı kin və intiqam hisslərini özündə əks etdirir. Halallıq isə ədalətli olmaq, haqqı qorumaq və kiminsə haqqını pozmamaq prinsipinə əsaslanır. Halallıq vicdanlılıq, dürüstlük və ədalətlə bağlıdır. Məsələn, “O, hər zaman halallıqla yaşamışdı”. Qanıqaralıq və halallıq anlayışları bir-birinə tamamilə zidddir.
Qəmər, bir də Camala rast gəlsəm, qanıqaralıq olacaq.