Qanunauyğun – müəyyən qanun və ya qaydalara uyğun olan, məntiqi ardıcıllıqla baş verən, təsadüfi olmayan hadisə və ya proses.
Antonimlər:
Qanunauyğun - Təsadüfi
Bu antonim cütü zidd anlayışları əks etdirir. Qanunauyğun hadisələr müəyyən səbəb-nəticə əlaqələri ilə izah oluna bilir, onların baş verməsi proqnozlaşdırıla bilər. Təsadüfi hadisələr isə heç bir qanuna, qaydaya və ya səbəb-nəticə əlaqəsinə tabe deyildir, gözlənilməz və izahı çətindir. Həm elmi, həm də gündəlik danışıq dilində istifadə olunur. Elmdə qanunauyğunluqların öyrənilməsi əsas elmi fəaliyyətlərdən biridir, təsadüfi hadisələr isə statistik metodlarla tədqiq olunur. Məişətdə isə bu antonimlər müxtəlif hadisələri təsvir etmək üçün işlədilir.
Qanunauyğun olaraq, hava soyuduqca bitkilər qurumağa başlayır. Lakin quşun pəncərəyə çırpılması tamamilə təsadüfi bir hadisə idi.
Qanunauyğun - Nizamsız
Bu antonim cütü də qarşı-qarşıya duran hadisələri təsvir edir. Qanunauyğun hadisələr müəyyən bir qaydaya, ardıcıllığa malikdir. Nizamsız hadisələr isə heç bir qaydaya, planlaşdırmaya, ardıcıllığa əməl etmir, xaos və qarışıqlıq yaradır. Həm elmi, həm də məişət kontekstində istifadə olunur. Məsələn, fizikada qanunauyğun hadisələr tədqiq edilir, nizamsız hadisələr isə xaotik sistemlərin tədqiqatlarında ön plana çıxır. Məişətdə “nizamsız iş”, “nizamsız həyat” kimi ifadələr istifadə olunur.
Qanunauyğun - İstəksiz
Bu antonim cütü daha çox mənəvi-psixoloji kontekstdə istifadə olunur. Qanunauyğun hərəkətlər vicdanla, ədalətlə uyğun olan, prinsiplərə əsaslanan hərəkətlərdir. İstəksiz hərəkətlər isə məcburiyyət, təzyiq və ya istəksizlikdən irəli gəlir. Ədəbiyyatda, psixologiyada və gündəlik danışıq dilində istifadə olunur.