Qəflət – bilməmək, xəbərsiz olmaq, yuxuda olmaq, ayıq olmağın əksidir. Bu söz həm fiziki, həm də mənəvi mənada istifadə oluna bilər. Fiziki qəflət yuxu halını, mənəvi qəflət isə cahilliyi, bilgisizliyi ifadə edir.
Antonimlər:
Ayıqlıq
Ayıqlıq qəflətin tam əksidir. Ayıqlıq oyanıqlıq, diqqətlilik, şüurlu olmaq deməkdir. Həm fiziki, həm də mənəvi ayıqlıq mövcuddur. Fiziki ayıqlıq yuxusuzluq, mənəvi ayıqlıq isə maariflənmə, bilgilənmə deməkdir. Ayıqlıq əsasən məişətdə və elmi ədəbiyyatda işlənir. Məsələn, cərrah əməliyyat zamanı tam ayıqlıq tələb olunur. Elmi əsərlərdə isə müəllif öz fikirlərini ayıqlıqla ifadə etməlidir.
"Ayıqlıqla düşünmək, həqiqəti görmək üçün vacibdir."
Maarif
Maarif, qəflətin əksini təşkil edən bir anlayışdır. Maarif cahilliyin, bilgisizliyin əksidir. Bu söz daha çox mənəvi dünyanın inkişafı, maariflənmə mənasında işlənir. Maarif cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayır. Maariflənmə nəticəsində insanlar daha geniş dünyagörüşünə sahib olurlar və cəmiyyətə daha faydalı vətəndaş olurlar. Ədəbiyyatda və ictimai həyatda geniş istifadə olunur.
"Maarifsiz xalqın gələcəyi yoxdur."
Bilgi
Bilgi, qəflətin əksidir. Bilgi, elmə, təcrübəyə, məlumatlara sahib olmaq, məlumatlılıq deməkdir. Bilgi, həm mənəvi, həm də praktiki həyatda vacibdir. Elm və texnikanın inkişafı bilgilənmə səviyyəsindən birbaşa asılıdır. Bilgi, bütün sahələrdə, o cümlədən ədəbiyyatda, elm, texnika və məişətdə işlənir.
"Bilgi qüvvətdir."
Şüur
Şüur, qəflətin əksini ifadə edir. Şüurlu olmaq, öz hərəkətlərinin fərqində olmaq, ətraf aləmi dərk etmək deməkdir. Şüur, insanın mənəvi inkişafının vacib bir göstəricisidir. Şüurlu insan öz hərəkətlərinə görə məsuliyyət daşıyır. Ədəbiyyatda və fəlsəfədə geniş işlənir.