Qəlbi: Ürək, könül mənasında işlənən söz. İnsan hisslərinin, duyğularının mərkəzi olaraq qəbul edilir. Həm fiziki (ürək), həm də mənəvi (könül) mənada istifadə oluna bilir.
Antonimlər:
Alçaq
“Qəlbi” sözünün “alçaq” antonimi əsasən mənəvi keyfiyyətləri ifadə edir. “Alçaq qəlbi” ifadəsi insanın alçaq niyyətli, xəsis, eqoist, məkrli və pis niyyətli olmasını bildirir. Bu antonim daha çox ədəbiyyatda, xüsusilə də insan xarakterini təsvir edən əsərlərdə işlədilir. Məişət dilində nadir hallarda istifadə olunur. “Alçaq” sözü "yüksək"in əksidir və mənəvi cəhətdən aşağı, pis mənada işlənən bir sözdür.
İndi dostunun evində onun başaltısı alçaq idi (Ə.Vəliyev).
Sərt
“Qəlbi” sözünün “sərt” antonimi insanın hisslərinə, duyğularına və münasibətlərinə aid edilir. “Sərt qəlbi” olan insan duyğularını gizlədən, soyuqqanlı, rəhmsiz və başqalarının əzablarına qarşı biganə olan biridir. Bu antonim həm ədəbiyyatda, həm də məişət dilində işlənir. “Sərt” sözü əsasən insanın emosional və mənəvi tərəfini əks etdirir.
Nəvazişsiz
“Qəlbi” sözünün “nəvazişsiz” antonimi insanda mərhəmət, şəfqət, xeyirxahlıq, mülayimlik hisslərinin olmamasını ifadə edir. “Nəvazişsiz qəlbi” olan şəxs qəddar, amansız, zalım ola bilər. Bu antonim daha çox ədəbi əsərlərdə və publisistikada istifadə olunur. Məişət dilində istifadəsi nisbətən azdır. “Nəvazişsiz” sözü “nəvazişli”nin əksidir və insanın mənəvi keyfiyyətlərinin olmamasını bildirir.
Qərarsız
“Qəlbi”nin “qərarsız” antonimi insanın hisslərinin və düşüncələrinin dəyişkən, qeyri-sabit olmasını ifadə edir. “Qərarsız qəlbi” ifadəsi bir insanın hisslərinin tez-tez dəyişməsini, qərar verməkdə çətinlik çəkməsini bildirir. Bu antonim əsasən psixologiya və ədəbiyyatda istifadə olunur. Məişət dilində daha az rast gəlinir.