Qıymaq – gözləri daraltmaq, yarıq kimi açmaq, baxmaq mənasında işlənən bir feldir. Müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar kəsb edə bilir. Həm fiziki, həm də məcazi mənada istifadə olunur.
Antonimlər:
Qıymaq - Açmaq
Bu antonim cütü əsasən gözlərin vəziyyətinin təsvirində istifadə olunur. "Qıymaq" gözləri daraltmaq, azacıq açıq saxlamaq, "açmaq" isə gözləri tam açmaq, genişləndirmək mənasını verir. Ədəbiyyatda, xüsusilə şeir və nəsrdə, həmçinin gündəlik danışıq dilində geniş istifadə olunur.
Hesabdar gözlərini qıyıb, üfüqdə iki boy qalxmış günəşə baxdı (M.İbrahimov).
Aç gözün, gözlərinin qurbanı; Bir tamaşa elə, gör dünyanı (A.Səhhət).
Qıymaq - Əsirgəmək
Bu antonim cütü daha çox məcazi mənada işlənir. "Qıymaq" bu kontekstdə kimsəyə zərər vermək, əziyyət vermək, pis davranmaq, "əsirgəmək" isə kimsəyə şəfqət göstərmək, qorumaq, yardım etmək mənasını bildirir. Əsasən ədəbi əsərlərdə, xüsusilə də dramatik əsərlərdə duyğuların ifadəsində istifadə olunur.
Ay zalım oğlu, adam da İskəndər kimi oğlana qıyıb güllə atarmı? (Ə.Haqverdiyev).
İsmət! Allah əsirgəsin, nədir bu halət? (H.Cavid).