Monoloq – bir şəxsin öz-özünə danışması, düşüncələrini səsləndirməsi, iç dünyasını ifadə etməsi deməkdir. Teatr, ədəbiyyat və film sənətində geniş istifadə olunur. Monoloq həm dramatik, həm də lirik ola bilər, həm də müəyyən bir hadisəni, vəziyyəti və ya hissi açıqlamaq üçün istifadə oluna bilər.
Antonimlər:
Dialoq
Dialoq – iki və ya daha çox şəxs arasında aparılan söhbət, fikir mübadiləsi deməkdir. Monoloqdan fərqli olaraq, dialoqda qarşılıqlı ünsiyyət, fikir mübadiləsi və müzakirə üstünlük təşkil edir. Dialoq ədəbiyyatda, teatrda, filmdə, həyatın gündəlik qarşılıqlı əlaqələrində geniş istifadə olunur. Dialoq həm əsərin süjet xəttini inkişaf etdirir, həm də personajların xarakterini, münasibətlərini ortaya qoyur. Məsələn, pyeslərdə dialoqlar vasitəsilə personajlar arasında konfliktlər, anlaşılmazlıqlar və ya razılığa gəlmələr göstərilir.
Sabirin “İki həpənd” şeri dialoqun ən yaxşı nümunəsidir.
Monoloqla dialoq arasındakı əsas fərq ünsiyyətin təbiətidir. Monoloqda bir tərəfli ünsiyyət, dialoqda isə qarşılıqlı ünsiyyət baş verir. Ədəbiyyatda monoloq iç dünyanın təsvirində, dialoq isə xarici aləmlə qarşılıqlı əlaqələrin təsvirində üstünlük təşkil edir. Məişətdə də bu fərq aydın görünür. Bir insanın öz-özünə danışması monoloqa, iki və daha çox insanın söhbəti isə dialoqa nümunədir.