Nəzakətsizlik – hörmətsizlik, qeyri-ədəbli davranış, yaraşıqlı davranış qaydalarına əməl edilməməsi kimi tərif oluna bilər. Bu anlayış sosial qarşılıqlı əlaqələrdə, ünsiyyətdə özünü göstərən mənfi bir keyfiyyətdir. Nəzakətsizliyin səviyyəsi və ifadə forması müxtəlif ola bilər – sadəcə qaba davranışdan tutmuş, açıq təhqir və hörmətsizliyə qədər.
Antonimlər:
Nəzakət
Nəzakət, nəzakətsizlik əksinə olan anlayışdır. Nəzakət – ədəbli, hörmətli, incə davranış, qarşı tərəfin hiss və düşüncələrinə hörmət etmək deməkdir. Nəzakətli davranışlar sosial harmoniyanı qoruyur və müsbət ünsiyyət üçün əsasdır. Nəzakət həm gündəlik həyatda, həm də işgüzar münasibətlərdə vacibdir. Nəzakətli insanlar hörmət qazanır və müsbət nüfuz qururlar. Ədəbiyyatda, xüsusilə klassik əsərlərdə, nəzakətli davranış nümunələri tez-tez təsvir edilir. Misal olaraq, ədəbi əsərlərdəki incə münasibətlər və hörmətli ünsiyyət nəzakətin parlaq təzahürüdür.
"Salam vermək, xahiş etmək, təşəkkür etmək sadə hərəkətlərdir, amma nə qədər dəyərlidirlər!"
Ədəblilik
Ədəblilik, nəzakətsizlik əksinə olan başqa bir anlayışdır. Ədəblilik əxlaq normalarına, davranış qaydalarına riayət etmək, tərbiyəli və hörmətli olmaq deməkdir. Nəzakətdən fərqli olaraq, ədəblilik daha geniş bir kontekstdə istifadə olunur və həm sosial davranışlara, həm də mənəvi keyfiyyətlərə aid ola bilər. Məsələn, insan həm nəzakətli, həm də ədəbli ola bilər, və ya ədəbli olub, nəzakətsiz ola bilər (məs., rəsmi situasiyada ciddi davranış). Ədəblilik, həm də müəyyən bir mədəniyyətə və cəmiyyətə məxsus davranış normalarını əhatə edir. Bir sözlə, ədəblilik daha geniş və ümumiləşdirilmiş bir anlayışdır.
Hörmət
Hörmət, nəzakətsizliyin tamamilə əksidir. Hörmət – qarşı tərəfə dəyər vermək, onun fikirlərinə qiymət vermək, onun şəxsiyyətinə hörmət göstərmək deməkdir. Nəzakətsizlik hörmətsizliyin açıq bir təzahürüdür. Hörmət həm ailə münasibətlərində, həm də ictimai həyatda əsas rol oynayır. Hörmətli davranışlar insanların bir-birlərinə inam və etimadını artırır. Ədəbiyyatda hörmət, xüsusən də fəlsəfi və psixoloji əsərlərdə geniş yer tutur.