Sərxoş - spirtli içkilərin təsirindən huşunu itirmiş, özünü idarə edə bilməyən vəziyyətdə olan insan.
Antonimlər:
Ayiq
Ayiq sözü "sərxoş" sözünün ən geniş yayılmış antonimidir. "Ayiq" olmaq spirtli içkilərin təsirindən azad olmaq, huşunu itirməmək, özünü tam şüurlu və idarə edə bilən halda olmaq deməkdir. Həm gündəlik danışıq dilində, həm də ədəbi əsərlərdə geniş istifadə olunur. Mütləq fiziki vəziyyəti deyil, həmçinin mənəvi, düşüncə aydınlığını ifadə edə bilər. Məsələn, "Ayiq düşüncə", "Ayiq qalmaq" ifadələrində olduğu kimi.
Mən ayığam, mən sərxoş deyiləm, gedirəm! – dedi (M.İbrahimov).
Sağlam
Sağlam sözü "sərxoş"un antonimi kimi istifadə edildikdə, daha geniş məna daşıyır. Sadəcə spirtli içkilərin təsirindən azad olmaq deyil, ümumiyyətlə fiziki və ruhi sağlamlığı, xəstəlikdən uzaqlığı ifadə edir. "Sərxoş" sözü konkret bir vəziyyəti təsvir edərkən, "sağlam" daha çox ümumi vəziyyəti bildirir. Ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda istifadə olunur.
Həlim
Həlim sözü "sərxoş"un antonimi kimi, əsasən davranış və əhval-ruhiyyə baxımından əksini ifadə edir. Sərxoş adamın qeyri-adi, qəzəbli və ya nəzarətdən çıxmış davranışına həlim və sakit davranış ziddir. Bu antonim daha çox ədəbi kontekstdə, obrazların müqayisəsində istifadə oluna bilər.
Nəzarətdə
Nəzarətdə sözü "sərxoş" sözünün antonimi kimi istifadə olunarkən, insanın öz hərəkətlərinə, duyğularına və davranışlarına nəzarət edə bilmə qabiliyyətini vurğulayır. Sərxoş bir insan öz hərəkətlərini idarə edə bilmədiyi halda, "nəzarətdə" olan insan tam şüurlu və özünü idarə edir. Bu antonim daha çox konkret vəziyyətlərin təsvirində istifadə olunur, məsələn, "O, vəziyyəti tam nəzarətdə saxladı".