Səthilik: Yalnız zahiri görünüşə, səthinə diqqət yetirilməsi, dərinliyə, mahiyyətə varmağın olmaması; üs-tünlük, sığlıq.
Antonimlər:Dərinlik
Səthilik - Dərinlik: "Səthilik" yalnız görünən tərəfə, zahiri formada qalmağı, dərin mənaya, mahiyyətə varmamağı ifadə edir. "Dərinlik" isə əksinə, hadisənin, məsələnin mahiyyətinə, əsasına varmağı, onun daxili tərəfini, məntiqini anlamağı bildirir. Bu antonim cütü ədəbiyyatda, fəlsəfədə, elmdə və gündəlik həyatda geniş istifadə olunur. Səthilik düşüncə tərzinin zəifliyini, dərinlik isə düşüncənin gücünü, təhlil bacarığını göstərir. Məsələn, səthi bir araşdırma nəticəsiz qalacaq, dərin bir araşdırma isə həqiqəti ortaya çıxaracaq.
Əsərdə səthilik hiss olunur. Əsərlərini vərəqlədikcə zahirən adi görünən bu insandakı zəkaya, dərinliyə, təfəkkürə heyran qaldı (S.Qədirzadə).
Bu nümunədə Səthilik əsərin mahiyyətinin çatışmazlığını, Dərinlik isə müəllifdə olan əsl zəkanı ifadə edir.
Mahiyyət
Səthilik - Mahiyyət: "Səthilik" hadisənin zahiri görünüşünə, formal xüsusiyyətlərinə əhəmiyyət verərək onun əsl mahiyyətini dərk etməməyi ifadə edir. "Mahiyyət" isə bir şeyin əsasını, təbiətini, əsl varlığını göstərir. Bu cütlük elmi, fəlsəfi və ədəbi mətnlərdə tez-tez işlənir. Məsələn, bir problemin yalnız səthi tərəfini araşdırmaq onun həllini mümkün etməyəcək, lakin mahiyyətinə varmaq həlli üçün əsas olacaqdır.
Dərindən anlama
Səthilik - Dərindən anlama: “Səthilik” anlayışının əksini ifadə edən “dərindən anlama” termininin mənası bir hadisəni, anlayışı, mövzuyu dərinliklə araşdırmaq, onun bütün cəhətlərini, əlaqələrini və nəticələrini başa düşmək deməkdir. Bu, sadəcə səthi baxışdan çox, düşüncənin, təhlil qabiliyyətinin və hərtərəfli tədqiqatın nəticəsidir. Fərqli elmi sahələrdə, ədəbiyyatda və gündəlik ünsiyyətdə bu antonim cütü geniş istifadə olunur.