Sistematik: Düzgün ardıcıllıqla, planlı şəkildə, sistemli şəkildə həyata keçirilən, təşkil olunan deməkdir. Elm, təhsil, iş və həyatın bir çox sahələrində istifadə olunur.
Antonimlər:
Arabir
Arabir sözü sistematikin antonimi olaraq, düzensiz, qeyri-sistematik, vaxtaşırı, təsadüfi şəkildə baş verən və ya edilən işlərə aiddir. Məişətdə, elmdə və digər sahələrdə sistematik işlərin əksinə işlənir. Məsələn, “arabir yoxlamaq” sistematik yoxlamanın əksidir. Arabir hərəkətlər planlaşdırılmamış və ya nadir hallarda baş verən hərəkətləri ifadə edir.
"O, işlərini arabir edirdi, buna görə də heç vaxt heç bir şeydə uğur qazana bilmədi."
Qeyri-sistematik
Qeyri-sistematik, sistematik anlayışının tam əksidir. Bu söz, hər hansı bir ardıcıllıq, plan və ya sistem olmadan, xaoslu və ya nizamsız şəkildə həyata keçirilən işləri, hadisələri ifadə edir. Elmi tədqiqatlarda, təhsildə, idarəetmədə qeyri-sistematik yanaşmalar ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Məsələn, qeyri-sistematik təhsil metodu tələbələrin bilik əldə etməsinə mane olur.
"Onun qeyri-sistematik tədqiqat metodu elmi icma tərəfindən tənqid edildi."
Təsadüfi
Təsadüfi, heç bir plan və ya sistem olmadan, təsadüfən baş verən və ya edilən deməkdir. Sistematik işlərin əksinə olaraq, təsadüfi hadisələr və hərəkətlər nəticədə istənilən nəticəni verməyə bilər. Ədəbiyyatda, məsələn, təsadüfi görüşlər süjet xəttinə təsir edə bilər.
"Onların görüşü tamamilə təsadüfi idi."
Dağınıq
Dağınıq, sistematikliyin əksi olaraq, düzensiz, nizamsız, bir-birinə bağlı olmayan hissələrdən ibarət olan deməkdir. İşlərin, fikirlərin, düşüncələrin dağınıq olması sistematik işləməyə mane olur. Bu söz həm də məişətdə, həm də elmi sahələrdə istifadə olunur.