TƏMKİNLİ – özünü ələ almağı bacaran, sakit, səbirli, həddini bilən, təmkinli davranış tərzi nümayiş etdirən.
Antonimlər:
Kəmhövsələ
Kəmhövsələ sözü təmkinlinin əksidir və özünü tuta bilməməyi, səbirsizliyi, əsəbiliyi, tez qəzəblənməyi ifadə edir. Kəmhövsələ insanlar tez-tez emosional olurlar və hərəkətlərini nəzarətdə saxlamaqda çətinlik çəkirlər. Bu söz həm məişətdə, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Kəmhövsələlik insanın həyatına mənfi təsir göstərə bilər, çünki qarşı tərəfdə mənfi təəssürat yarada bilər.
Nə kəmhövsələ qızsan! (C.Əmirov)
Qeyri-təmkinli
Qeyri-təmkinli sözü də təmkinlinin əksidir və özünə nəzarət etməməyi, sarsılmazlığı, qeyri-sabitliyi ifadə edir. Bu söz daha çox rəsmi kontekstlərə uyğun gəlir və davranışın sabit olmamasını, qarşılaşdığı çətinliklər qarşısında sarsılmazlığını vurğulayır. "Qeyri-təmkinli davranış" kimi ifadələr psixologiya və sosiologiya kimi sahələrdə istifadə olunur.
Həyasız
Bəzi hallarda, həyasız sözü də təmkinlinin antonimi kimi istifadə oluna bilər. Təmkinli insan öz hərəkətlərinə nəzarət edir, həyasız insan isə özünü məhdudlaşdırmadan hərəkət edir. Bu antonimlik xüsusilə sosial davranış kontekstində aydın görünür. Həyasızlıq həddini bilməmək və özünə nəzarət etməmək ilə səciyyələnir.
Səbirsiz
Səbirsiz olmaq təmkinsiz olmağın bir əlamətidir. Səbirsiz insanlar tez qəzəblənirlər, nəticələrə tez nail olmaq istəyirlər və gözləməyi sevmir. Bu xüsusiyyət məişətdə, iş həyatında və ədəbi əsərlərdə təsvir oluna bilər.