Tənqid – mənfi qiymətləndirmə, nöqsanların aşkar edilməsi və göstərilməsi məqsədi ilə aparılan hərtərəfli mühakimə deməkdir. Tənqid obyektiv və ya subyektiv ola bilər, elmi, ədəbi, sosial və digər sahələrdə tətbiq oluna bilər.
Antonimlər:
Tərif
Tərif tənqidin əksidir və bir şeyin müsbət qiymətləndirilməsini, üstün cəhətlərinin vurğulanmasını ifadə edir. Tərif həm obyektiv, həm də subyektiv ola bilər və müxtəlif sahələrdə, o cümlədən ədəbiyyatda, incəsənətdə, məişətdə istifadə olunur. Tənqiddən fərqli olaraq, tərif əsərin, hadisənin və ya şəxsin yaxşı keyfiyyətlərini, üstünlüklərini önə çəkir.
Misal: "Rəssamın əsəri tənqidlərdən uzaq qalıb, əksinə, böyük tərifə layiq görülüb."
Ədəbi nümunə:
Dünən oynanılan operettanın tənqididir (Ə.Haqverdiyev); Tərif həm də içkilərin ən tündüdür (F.Kərimzadə).
Təqdir
Təqdir də tənqidin antonimidir və bir şeyə, kəsə və ya hadisəyə hörmət, ehtiram və yüksək qiymətləndirməni bildirir. Tərifə nisbətən daha çox emosional rəng daşıyır və qəbul edilən işə, əsərin müəllifə olan minnətdarlıq, məmnunluq hisslərini ifadə edir. Təqdir həm rəsmi, həm də qeyri-rəsmi mühitlərdə istifadə oluna bilər.
Misal: "Onun səyləri rəhbərlik tərəfindən yüksək təqdir olundu."
Alqış
Alqış, tənqidə qarşı durduğu kimi, bir şeyə, əsərinə, nailiyyətə və ya hərəkətə səmimi məmnunluq, hörmət və tərif bildirən kəskin və açıq ifadədir. Alqış həm səs səviyyəsində, həm də yazılı şəkildə ifadə oluna bilər və bir mənada kütləvi təqdirdən ibarətdir. Alqış ən çox tamaşa və konsertlərdə, mükafatlandırma mərasimlərində istifadə olunur.
Misal: "Konsert böyük alqışlarla yadda qaldı."