Birəotu (Artemisia vulgaris) — mürəkkəbçiçəkli bitkilər fəsiləsinə aid çoxillik ot bitkisidir. Azərbaycanın əksər rayonlarında, xüsusilə də nəmli və kölgəli yerlərdə, yol kənarlarında, çöllərdə və meşə kənarlarında rast gəlinir. Adından da göründüyü kimi, müalicəvi xüsusiyyətlərinə görə əsrlər boyu dərman bitkisi kimi istifadə olunmuşdur.
Birəotunun hündürlüyü 1-2 metrə qədər çata bilər. Sərt və qol-budaqlı gövdəsi, növbə ilə düzülmüş, uzunsov-lansetvari, kənarları dişli və tünd yaşıl rəngli yarpaqları vardır. Yarpaqlarının səthindəki tüklər bitkiyə xarakterik, güclü və xoşagəlməz bir ətir verir. Bu ətir bir çoxlarının xoşuna gəlməsə də, tibbdə və ətirlərin hazırlanmasında geniş istifadə olunur.
Tarixən birəotu müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunmuşdur. Xüsusilə də qadın xəstəlikləri, mədə-bağırsaq problemləri, qaraciyər xəstəlikləri və iltihab əleyhinə vasitə kimi tətbiq edilmişdir. Ancaq birəotunun müalicəvi xüsusiyyətlərinin elmi cəhətdən təsdiq olunması üçün daha çox araşdırma tələb olunur və öz-özünü müalicə etmək məsləhət görülmür. Hər hansı bir xəstəlik üçün birəotundan istifadə etməzdən əvvəl həkim məsləhəti almaq vacibdir.
Birəotu yalnız tibbdə deyil, həmçinin qida sənayesində də istifadə olunur. Bəzi mədəniyyətlərdə yarpaqları ədviyyat kimi yeməklərə əlavə edilir. Bundan əlavə, birəotu bitkisindən alınan ekstraktlar kosmetika sənayesində də istifadə olunur.
Qeyd etmək lazımdır ki, birəotunun müəyyən yan təsirləri ola bilər. Həssas insanlar dəridə allergik reaksiyalar yaşaya bilərlər. Ona görə də, bitkinin istifadəsi ilə bağlı ehtiyatlı olmaq və həkim məsləhəti almaq vacibdir. Birəotu ilə bağlı müalicəvi təsirlər haqqında olan məlumatlar daha çox xalq təbabətindən gəlir və elmi əsasları həmişə kifayət qədər möhkəm olmaya bilər.