Büküşmək – Bu fell, əsasən, bir cismin fiziki formasında baş verən dəyişikliyi, xüsusilə də onun əzilmə, qırışma və ya qatlanma yolu ilə əvvəlki düz, hamar və ya bütöv halından çıxmasını ifadə edir. Həm konkret, həm də məcazi mənalarda işlənə bilər.
1. Fiziki Büküşmə: Bu mənada büküşmək, bir şeyin mexaniki təsirlər nəticəsində formasını dəyişməsini, əzilərək, qırışaraq və ya bükülərək büküş-büküş hal almasını ifadə edir. Məsələn, köhnə bir parça zaman keçdikcə büküşür, quru yarpaqlar qırışır və büküşür, şiddətli küləkdən ağac budağı əzilib büküşə bilər. Bu, həm də materialın daxili quruluşunda baş verən dəyişikliklərlə bağlıdır: lifələrin sıxışması, qırılması və ya yenidən düzülməsi. Əzilmiş bir kağız vərəqəsinin büküşməsi, qırışmış bir parça paltarın görünüşü buna aydın nümunədir. Büküşmə həmçinin, əyilmə, qatlanma və ya çökmə ilə müşayiət oluna bilər.
2. Məcazi Büküşmə: Büküşmək, bəzən, daha geniş, məcazi mənada da işlənərək bir şeyin pozulmasını, büzüşməsini və ya dağılmasını ifadə edə bilər. Məsələn, “Ümidlərim büküşdü”, “Planlarım büküşüb dağıldı” kimi ifadələrdə büküşmək, ümidlərin, planların pozulması, gerçəkləşməməsi mənasını verir. Bu məcazi mənada büküşmək, daha çox ruhi və ya mənəvi vəziyyəti təsvir etmək üçün işlənir, əsasən, ümidsizliyi, tənəzzülü və ya bir şeyin uğursuzluğunu ifadə edir.
Beləliklə, “büküşmək” sözü həm konkret fiziki prosesi, həm də daha abstrakt, məcazi mənaları özündə birləşdirən zəngin bir felldir. Onun konkret mənası əsasən material elmləri ilə, məcazi mənası isə ədəbiyyat və gündəlik dil ilə bağlıdır.