Cədidə (ərəbcədən) sifəti olaraq əsasən "yeni" və "təzə" mənalarını ifadə edir. Bu sadə tərif, sözün zəngin məna çalarlarını tam əks etdirmir. Cədidə, sadəcə olaraq zaman baxımından yeni olanı deyil, həm də yenilik, təravət, müasirlik və inqilabi bir dəyişikliyi əks etdirə bilər. Məsələn, "cədidə üsul" deyəndə, köhnə üsullardan tamamilə fərqli, daha effektiv və müasir bir metoddan danışılır.
Sözün tarixi konteksti də onun mənasını daha yaxşı anlamağa kömək edir. XIX əsrin sonları və XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan mədəniyyət və təhsil həyatında "cədidə" termini, ənənəvi tədris üsullarına qarşı yeni, modern təhsil metodlarını ifadə etmək üçün geniş istifadə olunurdu. Bu yeni üsullar, Avropa təhsil sistemlərindən götürülmüş və milli təhsilə uyğunlaşdırılmış yanaşmaları əhatə edirdi. Beləliklə, "cədidə məktəbi" və ya "cədidə müəllimi" deyəndə, bu yeni təhsil sistemini tətbiq edən məktəb və müəllimlər nəzərdə tutulurdu.
Verilmiş misal cümlədə ("Nə mədrəsə, nə müəllim, nə bir üsuli-cədidə; Və nə uşaqlarımızda bu qabiliyyət olaydı!") "üsuli-cədidə" ifadəsi, köhnə, ənənəvi tədris metodlarının əksi olaraq, yeni, modern tədris metodlarının olmamasından şikayət edir. Bu cümlə, o dövrün təhsil sistemindəki çatışmazlıqları və modernləşmə ehtiyacını aydın şəkildə göstərir.
Yekun olaraq, "cədidə" sözü sadəcə "yeni" demək deyil, tarixi kontekstdə, xüsusilə də təhsil sahəsində müəyyən bir inqilabi dəyişikliyi, modernləşməni və yeni, daha effektiv metodları ifadə edən bir termindir. Bu söz, keçmişlə gələcək arasında bir körpü rolunu oynayır və tarixi dəyişikliklərin izini daşıyır.