Cəmadat (ər. جمادات - cəmadat) sözü ərəb mənşəli olub, klassik təsnifata əsasən cansız təbiəti ifadə edir. Bu termin, canlılarla (heyvanat, nəbatat) müqayisədə cansız varlıqları, təbiətin cansız elementlərini əhatə edir. Dağlar, çaylar, dənizlər, göllər, torpaq, hava, minerallar, qayalar və ümumilikdə canlı olmayan bütün təbii obyektlər cəmadat kateqoriyasına daxildir.
Əslində, cəmadat anlayışı, canlı və cansız arasındakı fərqi vurğulayan fəlsəfi bir kateqoriyadır. Bu təsnifat, canlıların öz-özünə hərəkət etmə, böyümə, çoxalma və digər bioloji prosesləri yerinə yetirmə qabiliyyətlərinin olmaması ilə cansızların fərqləndirilməsinə əsaslanır. Ancaq müasir elm, canlı və cansız arasında daha mürəkkəb əlaqələrin olduğunu və bu sərt sərhədlərin həmişə aydın olmadığını göstərir. Məsələn, viruslar canlı və cansız arasında bir növ keçid vəziyyətindədirlər.
Cəmadat anlayışı, əkin yerinin təşkilindəki iki əsas komponentin müəyyənləşdirilməsində də istifadə olunur. Əkin yerinin formalaşmasında cansız təbiət faktorları (torpaq, su, hava, minerallar - yəni cəmadat) və canlı təbiət faktorları (bitki örtüyü, mikroorqanizmlər - yəni heyvanat və nəbatat) birgə təsir göstərir. Bu iki qüvvənin qarşılıqlı təsiri, əkin yerinin məhsuldarlığını və keyfiyyətini müəyyənləşdirir.
Qısacası, cəmadat sadəcə cansız təbiət demək deyil, həm də təbiətin canlı və cansız elementləri arasındakı qarşılıqlı əlaqəni və onların birgə təsirini anlamaq üçün vacib bir anlayışdır. Tarixən fəlsəfi və elmi təsnifatlarda mühüm rol oynamışdır və bu gün də ətraf mühitin tədqiqi və təbiətin qorunması üçün əhəmiyyətlidir.