Çoxalmaq fellinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası miqdarca, sayca, həcmcə və ya digər kəmiyyət göstəricilərinə görə artmaqdır. Bu artım həm konkret şeylərə, həm də abstrakt anlayışlara aid ola bilər. Məsələn, “İşlərimiz çoxalıb” cümləsində işin miqdarı, həcmi və ya mürəkkəbliyi artır. “Mədəni tələbat getdikcə çoxalır” ifadəsində isə mədəniyyətə olan maraq və ehtiyacın artması nəzərdə tutulur.
Çoxalma, sadəcə artım deyil, həm də genişlənmə, artma, çoğalma, yüksəlmə kimi mənaları da özündə ehtiva edir. Bu proses müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər: təbii artım, istehsalın artması, inkişaf, yayılma və s. Misal üçün, “maşınlar çoxalır” deyərkən istehsalın artmasını, “insanlar çoxalır” deyərkən isə əhalinin artımını ifadə edirik. Həmçinin, “səhrada gediş çoxalır” ifadəsi səhra ərazilərində hərəkətin daha sıxlaşdığını, daha çox insanın və ya vasitənin hərəkət etdiyini bildirir.
Çoxalma feli, mənası genişliyindən əlavə, kontekstə bağlı olaraq müxtəlif nüanslar da əldə edə bilər. Məsələn, “çoxalma sürəti” deyərkən artımın intensivliyindən bəhs edirik. “Nəzarətsiz çoxalma” ifadəsi isə istənilməyən, problem yaradan bir artımı ifadə edir. Beləliklə, “çoxalmaq” feli sadə bir artım mənasından kənara çıxaraq, dəqiq və zəngin mənalar daşıyan bir söz kimi diqqəti cəlb edir.
Qeyd etmək lazımdır ki, “çoxalmaq” feli yalnız say və miqdar üçün deyil, bəzən keyfiyyətin artması üçün də işlədilə bilər. Məsələn, bir əsərin bədii keyfiyyətlərinin artması, təcrübənin daha genişlənməsi kimi hallarda da “çoxalma” anlayışı məcazi mənada istifadə oluna bilər. Bu mənada “çoxalma” inkişaf, təkmilləşmə kimi anlamlarla yanaşı gəlir.