Dalandar sözü Azərbaycan dilində əsasən ev işlərində çalışan, xüsusilə də həyətin təmizliyindən məsul olan xidmətçi, qulluqçu mənasında işlənir. Müasir dilin tələblərinə uyğun olaraq, bu sözü sadəcə "süpürgəçi" ilə əvəz etmək qeyri-dəqiq olardı, çünki dalandarın vəzifələri daha geniş idi.
Tarixi kontekstdə, dalandar yalnız süpürməklə kifayətlənmir, həyətin ümumi təmizliyindən, bəzən isə bağçanın qulluğundan da məsul olurdu. Onun vəzifələrinə həyətin süpürülməsi, çöp-çürpünün yığılması, bitkilərin suvarılması, hətta kiçik təmir işlərinin görülməsi kimi vəzifələr də daxil ola bilərdi. Beləliklə, dalandar ev təsərrüfatında çox yönlü bir köməkçi idi.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "dalan" sözündən törəyən "dalandar"ın "dalan"ın mənasından (həyət, bağ) çıxara bilərik ki, o, həyətin və ya bağın sahibinə xidmət edən şəxs deməkdir. Bu, sadəcə bir peşə adı deyil, həm də sosial mövqeyi əks etdirən bir termindir. Dalandarın statusu, çalışdığı evin var-dövlətinə və ailənin sosial durumuna görə dəyişə bilərdi.
Misalda verilən "O günün sabahı dalandarı yanıma çağırıb, gördüyüm qadın barəsində məlumat istədim" cümləsindən də göründüyü kimi, dalandar evin sahibi ilə yaxın təmasda olan və müəyyən məlumatlara sahib ola bilən bir şəxs kimi təsvir olunur. Bu, onun sosial həyatdakı rolunun daha geniş olduğunu göstərir.
Qısacası, "dalandar" sözü sadəcə bir peşə adı deyil, tarixi və sosial kontekstinə görə bir çox mənaları özündə ehtiva edən maraqlı bir termindir. Bu söz, keçmiş həyat tərzini və sosial quruluşunu anlamaq üçün əhəmiyyətli bir açardır.