Dalay-dalay: Azərbaycan xanəndəlik sənətinin ayrılmaz bir parçası olan "dalay-dalay", ifaçıların oxumağa başlamazdan əvvəl, əsərin ruhuna və məzmununa uyğun olaraq söylədikləri giriş melodiyası və ya söz birləşməsidir. Sadəcə bir giriş olaraq deyil, həm də əsərin əhval-ruhiyyəsini müəyyən edən, dinləyicini əsərin dünyasına hazırlayan bir vasitə kimi xidmət edir.
Bu, sadəcə bir musiqi frazası deyil, həm də xanəndənin öz ifa tərzini, duyğularını və sənətkarlıq bacarığını nümayiş etdirdiyi bir platformadır. "Dalay-dalay"ın ifası zamanı xanəndənin səs tembri, ifadə qabiliyyəti və musiqi texnikası ön plana çıxır. Hər bir xanəndənin özünəməxsus "dalay-dalay" üslubu vardır və bu, onların fərdi imzası kimi qəbul edilir.
Tarix boyu müxtəlif xanəndələr tərəfindən müxtəlif üslublarda ifa edilən "dalay-dalay"lar, həm də Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin zənginliyini və müxtəlifliyini əks etdirir. Bəzi "dalay-dalay"lar qədim ənənələrə əsaslansa da, bəziləri daha müasir təsirlər daşıyır. Bu müxtəliflik, "dalay-dalay"ın statik bir element deyil, əksinə, zamanla inkişaf edən və dəyişən canlı bir ənənə olduğunu göstərir.
Beləliklə, "dalay-dalay" sadəcə bir giriş sözü deyil, Azərbaycan xanəndəlik sənətinin əsas tərkib hissəsi, ifaçı ilə dinləyici arasında qurulan bir körpü, əsərin ruhunun açarı və xanəndənin sənətkarlıq bacarığının bir göstəricisidir. Onun tədqiqi və təhlili, Azərbaycan muğamının dərinliklərinə və incəliklərinə daha yaxından nəzər salmağa imkan verir.