izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Dasit (latınca dacite sözündən) – qələvilik dərəcəsinə görə andezitlə riolit arasında yerləşən, orta turşuluqluluqlu maqmatik intruziv və ya effuziv süxurdur. Onun tərkibində əsasən qələvi feldşpatlar (sanidin, ortoklaz), plagioklazlar (oligoklaz, andesin) və kvarts aşkar olunur. Bundan əlavə, dasitin tərkibində biotit, hornblend, avqit kimi mafik minerallar da müəyyən nisbətdə ola bilər. Dasitin mineral tərkibi, yaranma şəraiti və kimyəvi tərkibi onun fiziki xüsusiyyətlərinə – rənginə, sıxlığına, möhkəmliyinə təsir göstərir.

Dasitlərin rəngi çox müxtəlifdir: açıq bozdan tutmuş, qırmızımtıl-qəhvəyi rənglərə qədər dəyişə bilər. Bu rəng fərqliliyi dəmir oksidlərinin miqdarından asılıdır. Süxurun strukturu da müxtəlif ola bilər: porfirit, porfir, afanit kimi. Porfirit strukturlu dasitlərdə iri kristallar (fenokristallar) incədənəli kütlədə (osnov kütlədə) yerləşir. Effuziv dasitlərdə tez-tez boşluqlar (kaverlər) və vulkanik şüşə müşahidə olunur.

Geoloji baxımdan dasitlər əsasən vulkanik fəaliyyətlə əlaqədardır. Onlar subduksiya zonalarında, okean ortasında silsilələrdə və qitə daxilində vulkanlarda geniş yayılıb. Dasit tərkibli lavaların püskürməsi olduqca təhlükəli ola bilər, çünki onlar yüksək viskozluğa malikdirlər və partlayıcı püskürmələrə səbəb ola bilərlər. Dasitlərin tədqiqi geoloji proseslərin öyrənilməsində, xüsusilə vulkanizmin tarixini və dinamikasını aydınlaşdırmaqda mühüm rol oynayır.

İqtisadi əhəmiyyətinə gəldikdə isə, dasit bəzən tikinti materialları kimi istifadə olunur, lakin onun sərtliyi və müqaviməti digər vulkanik süxurlarla müqayisədə daha azdır. Bəzi hallarda dasitdə qiymətli metalların yataqları tapıla bilər, bu da onu potensial faydalı qazıntı kimi qiymətləndirməyə imkan verir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz