Deduksiya (latınca deductio – çıxarma, nəticə çıxarma) məntiq elmində ümumi qəbul edilmiş prinsip və ya qanunlardan, mülahizələrdən xüsusi hallara, konkret nəticələrə doğru irəliləmə prosesidir. Yəni, geniş və ümumi bir həqiqətdən daha xüsusi və konkret bir həqiqətin çıxarılmasıdır. Bu proses, əsasən, əvvəlcədən qəbul edilmiş premislərdən (fərziyyələrdən) məntiqi ardıcıllıqla irəliləyərək, yeni bir nəticəyə gətirib çıxarır. Əgər premislər doğrudursa və deduktiv məntiq düzgün tətbiq olunarsa, nəticə də mütləq doğrudur.
Deduksiyanın əsas xüsusiyyəti onun səhihlik və doğruluq anlayışlarını ayırma bacarığıdır. Bir deduktiv mühakimə, struktur baxımından səhih ola bilər, yəni əgər premislər doğrudursa, nəticənin də mütləq doğru olması məntiqi cəhətdən zəmanətlidir. Lakin, premislərin özləri yanlış ola bilər. Məsələn, “Bütün quşlar uçur. Sərçə quşdur. Ona görə də, sərçə uçur” mühakiməsi məntiqi cəhətdən səhihdir, çünki əgər premislər doğrudursa (bütün quşlar uçur, sərçə quşdur), nəticə də mütləq doğrudur. Lakin, “bütün quşlar uçur” premissi yanlış olduğundan (penguins uçmur), ümumi nəticə də yanlışdır. Beləliklə, deduktiv mühakimənin doğruluğu premislərin doğruluğundan asılıdır, səhihlik isə mühakimənin strukturundan.
Deduksiya, riyaziyyat, fizika, hüquq və digər elmlərdə geniş istifadə olunur. Mətndəki əsas fikirləri ümumiləşdirmək, qanunauyğunluqları aşkar etmək və konkret hallara tətbiq etmək üçün ideal bir vasitədir. İnduktiv məntiqdən fərqli olaraq, deduksiya ümumi bir həqiqətdən başlayaraq xüsusi halları əhatə edir. İnduksiya isə əksinə, xüsusi hallardan ümumi həqiqətlərə doğru irəliləyir. Bu iki məntiqi metod bir-birini tamamlayır və elmi tədqiqatlarda tez-tez birgə tətbiq olunur.
Qısacası, deduksiya elmi düşüncənin mühüm bir alətidir. Ümumi prinsiplərdən başlayaraq, məntiqi ardıcıllıqla həqiqətləri aşkar etməyə imkan verir və nəticələrin doğruluğunu yoxlamağa əsas verir. Ancaq deduktiv məntiqin effektivliyi, əsas götürdüyümüz premislərin doğruluğundan birbaşa asılıdır.