izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Deformasiya [lat. deformatio] bir cismin formasının, ölçülərinin və ya həcminin xarici qüvvələrin təsiri altında baş verən dəyişməsidir. Bu dəyişmələr həm kiçik, həm də böyük miqyaslı ola bilər və müvəqqəti və ya daimi xarakter daşıya bilər. Yəni, cisimə təsir edən qüvvə aradan qaldırıldıqdan sonra formasını bərpa edə bilər (elastik deformasiya) və ya daimi deformasiyaya uğrayaraq əvvəlki formasını ala bilməz.

Deformasiya müxtəlif amillərdən, o cümlədən mexaniki gərginlik, temperatur dəyişikliyi, elektrik və maqnit sahələri, kimyəvi təsirlər və s. səbəb ola bilər. Mexaniki deformasiya növləri arasında dartılma, sıxılma, qırılma, əyilmə, burulma və kəsmə kimi proseslər var. Materialın elastiklik xüsusiyyətləri deformasiyanın növünü və dərəcəsini müəyyən edir. Məsələn, kauçuk kimi elastik materiallar böyük deformasiyalara uğrayaraq əvvəlki formasını asanlıqla bərpa edə bilirlər, əksinə, şüşə kimi kövrək materiallar kiçik deformasiyalardan sonra da qırıla bilərlər.

Deformasiyanın öyrənilməsi mexanika elminin mühüm bir hissəsi olan möhkəmlik nəzəriyyəsinin əsasını təşkil edir. Mühəndislər tikinti materiallarının, maşın hissələrinin və digər konstruksiyaların gücünü və etibarlılığını hesablamaq üçün deformasiya anlayışlarından geniş istifadə edirlər. Deformasiya həmçinin geoloji proseslərin, məsələn, dağların əmələ gəlməsi və tektonik plitələrin hərəkətlərinin izahında da mühüm rol oynayır. Hətta canlı orqanizmlərin formasının dəyişməsi də özündə müəyyən dərəcədə deformasiya proseslərini ehtiva edir.

Qısacası, deformasiya sadəcə "pozulma" deyil, cisimlərin xarici təsirlərə verdiyi mürəkkəb reaksiyanın əks etdirən fiziki bir hadisədir. Bu hadisənin öyrənilməsi elmin və texnikanın inkişafı üçün əhəmiyyətlidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz