izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Delta (yun. Δέλτα) coğrafiyada çayların dənizə, gölə və ya başqa bir su hövzəsinə töküldüyü yerdə əmələ gətirdiyi xüsusi bir landşaft formasıdır. Yunanca "delta" (Δ) hərfi üçbucağa bənzədiyindən, çayın qollarının əmələ gətirdiyi üçbucaqşəkilli formaya görə bu ad verilmişdir. Bu forma Nil çayının mənsəbindəki üçbucaqşəkilli ərazinin görünüşünə bənzədiyindən belə adlandırılmışdır.

Delta, çayın daşıdığı çöküntülərin (qum, çınqıl, gil və sair) çayın axınının yavaşladığı mənsəb hissəsində toplanması nəticəsində yaranır. Çayın əsas axını bir neçə qola bölünərək, ətrafı bataqlıq, göl və gölməçələrlə əhatə olunmuş bir çox kiçik adalar və kanallar şəbəkəsi yaradır. Bu qolların arasındakı sahələr isə çay töküntüləri ilə dolur və zamanla quruyaraq torpaq əmələ gətirir. Beləliklə, delta bir növ çayın hədiyyəsidir, suyun uzun illər ərzində daşıdığı minerallar və torpaq hissəciklərinin yaradıcılıq gücünün əsəridir.

Delta əraziləri olduqca məhsuldar torpaqlarla xarakterizə olunur. Çayın daşıdığı çöküntülər torpağı qida maddələri ilə zənginləşdirərək, kənd təsərrüfatı üçün əlverişli şərait yaradır. Bu səbəbdən də tarixən deltalar insan məskənlərinin yaranması və inkişafı üçün əlverişli yerlər olub. Misir sivilizasiyası Nil çayının deltasında yaranmış, bir çox qədim şəhərlər də çay deltalarının yaxınlığında yerləşir.

Delta ərazilərinin ölçüləri və formaları çayın xüsusiyyətlərindən, dəniz səviyyəsindən, okean axınlarından və digər amillərdən asılı olaraq müxtəlif ola bilər. Bəzi deltalar olduqca böyük və mürəkkəb strukturlara malikdir, bəziləri isə nisbətən kiçik və sadədir. Delta əraziləri biomüxtəlifliyin yüksək olduğu zonalardandır və bir çox nadir heyvan və bitki növlərinə ev sahibliyi edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz