Dəftər-çərəkə sözü Azərbaycan dilində əsasən "toplanmış, yığılmış kağızlar, sənədlər, dəftərlər və kitabçalar" mənasında işlənir. Sadəcə "top" deyə tərcümə etmək, sözün ifadə etdiyi mənanın zənginliyini tam əks etdirmir. "Top" sözü daha çox fiziki bir obyektin miqdarını ifadə edir, halbuki "dəftər-çərəkə" daha çox bu obyektlərin təşkilatlanmamış, ancaq bir yerdə toplanmış halını ifadə edir. Bu yığın müxtəlif ölçülü və növü kağızlardan, köhnə qeydlərdən, dəftərlərdən, kitabçalardan ibarət ola bilər.
Sözün "dəftər" və "çərəkə" komponentlərinin ayrı-ayrı mənaları da onun ümumi mənasını daha yaxşı başa düşməyə kömək edir. "Dəftər" yazı yazmaq üçün istifadə edilən kağız dəstəsini, "çərəkə" isə daha çox qarışıq, nizamsız yığılmış əşyaları bildirir. Beləliklə, "dəftər-çərəkə" həm yazılı sənədlərin, həm də digər kağız materialların səliqəsiz, qarışıq bir halda toplanmasını ifadə edir. Bu, bir çardağın dibində toplanmış köhnə sənədlər, bir yazıçının iş masasında yığılmış qaralama kağızları və ya bir arxivin səliqəsiz şəkildə saxlanan materialları ola bilər.
Maraqlı bir tərəfi də sözün həcm və keyfiyyət anlayışlarını birləşdirməsidir. "Dəftər-çərəkə" sözü sadəcə miqdarı deyil, həm də bu yığının qeyri-səliqəli, qeyri-sistemli və potensial olaraq dəyərli ola biləcək bir xarakterini ifadə edir. Bu yığında köhnə ailə fotoları, tarixi sənədlər, əhəmiyyətli yazılar, nadir kitablar gizli ola bilər. Beləliklə, "dəftər-çərəkə" sözü adi bir "top" sözündən fərqli olaraq, potensial kəşflərlə dolu bir qutunun, bir zaman kapsulunun metaforasını da özündə əks etdirir.