Dəxil (ər. دخيل) sözü köhnə Azərbaycan dilində "sığınan", "himayə axtaran" və "kömək istəyən" mənalarını ifadə edir. Bu, köhnəliyini qoruyub saxlayan, zəngin tarixi köklərə malik bir sözdür. Ərəb mənşəli olmasına baxmayaraq, Azərbaycan dilinin leksikasına yaxşı inteqrasiya olub və bir çox ədəbi əsərlərdə rast gəlinir.
Sözün "sığınmaq", "himayə istəmək" və "kömək istəmək" mənalarını əks etdirən "dəxil düşmək" ifadəsi daha çox işlənir. Bu ifadə, adətən, "qapına dəxil düşmək", "qapısına dəxil düşmək" kimi, müraciət edilən şəxsin evinə, sığınacağına və ya qorunma altına sığınılmasını, ondan kömək və himayə istənilməsini bildirir. Beləliklə, "dəxil düşmək" ifadəsi yalnız maddi sığınacaq deyil, həm də mənəvi dəstək və yardım axtarışı mənasını da özündə ehtiva edir.
Tarixi mənbələrə nəzər salsaq, "dəxil" sözünün əsasən, çətinlik içində qalan, təhlükədə olan və ya köməksiz qalmış insanların müraciət etdiyi bir termin olduğunu görərik. Bu söz, kömək istəyən şəxsin acizliyini və ümidsizliyini ifadə etməklə yanaşı, kömək edən şəxsin mərhəmətini və qonaqpərvərliyini də vurğulayır. Beləcə, "dəxil" sözü yalnız bir leksik vahid deyil, həm də sosial və mənəvi bir konteksti əks etdirir.
Müasir Azərbaycan dilində daha az işlənsə də, "dəxil" sözü öz tarixi kökləri və ifadə gücü ilə dilimizin zənginliyini göstərir və ədəbi dilin tərkib hissəsi kimi qalmaqdadır. Onun işlədilməsi, əsərlərə xüsusi bir rəng qataraq, tarixi ab-hava yaradır.