izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Dəli sözü Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlənir. Birincisi və daha çox yayılmış mənası, psixi xəstəlik, yəni ağlının və şüurunun normal fəaliyyət göstərməməsi, ruhi pozğunluqdur. Bu mənada "dəli" sözü "divanə", "ağlı başında olmayan", "ruhən xəstə" kimi sinonimlərlə əvəz oluna bilər. Məsələn, "dəli adam", "dəli qadın" ifadələri bu mənanı əks etdirir. Bu kontekstdə "dəli" sözü xəstəliyin ağırlıq dərəcəsini dəqiq göstərmir, daha çox ümumi bir təsviri ifadədir. Tibb elmində isə daha spesifik diaqnozlar mövcuddur.

İkinci mənası isə məcazi mənada işlənməsidir. Burada "dəli" sözü həddən artıq həyəcanlı, ehtiraslı, həvəsli və ya qeyri-adi dərəcədə cəsarətli olan şəxsi təsvir etmək üçün işlədilir. Məsələn, "dəli kimi sevir", "dəli kimi qaçır" ifadələrində "dəli" sözü şəxsin güclü duyğularını və hərəkətlərinin həddini aşmasını ifadə edir. Bu mənada "dəli" sözü "qızğın", "həvəsli", "cəsarətli" kimi sözlərlə sinonim ola bilər. Bu məcazi məna həm də müəyyən bir işə hədsiz dərəcədə həvəslə yanaşmanı və ya həmin işdə nəticə əldə etmək üçün qeyri-adi səylər göstərilməsini ifadə edə bilər.

Bundan əlavə, "dəli" sözü bəzən "dəli ev", "dəli xana" kimi ifadələrdə psixi xəstələr üçün müalicə müəssisələrini adlandırmaq üçün də işlənir. Lakin bu istifadə üslub baxımından daha az formal və ya köhnəlmiş sayıla bilər. Müasir dilçilikdə "psixiatriya xəstəxanası" və ya oxşar terminlər daha çox üstünlük verilir.

Qeyd etmək lazımdır ki, "dəli" sözünün istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişir. Xüsusilə, birinci mənada - psixi xəstəlik mənasında işlədildikdə diqqətli olmaq və mümkün qədər daha etika və hörmətli ifadələr seçmək tövsiyə olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz