Dəngənə Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus yer tutan maraqlı bir sözdür. Sadəcə "kasaya oxşayan kiçik saxsı qab" kimi tərif etmək onun əsl mahiyyətini tam əks etdirmir. Dəngənə, formasının incəlikləri və istifadə sahələri ilə fərqlənən, əsasən qatıq çalmaq üçün istifadə edilən kiçik, əlvan saxsı qablardan biridir.
Forma baxımından kasa ilə müqayisə edilən dəngənə, adətən kasadan biraz daha alçaq və geniş olur. Onun dibi də kasalara nisbətən daha genişdir. Bu xüsusiyyət qatıq çalma prosesində vacib rol oynayır. Geniş dib, qatıq mayasının daha effektiv işləməsi üçün lazımi səthi təmin edir. Saxsı materialı isə qatığın təbii fermentasiya prosesini dəstəkləyən, təravətli və xüsusi dadının qorunmasına kömək edən ideal bir mühit yaradır.
Dəngənənin sadəcə bir qabdan çox olduğunu qeyd etmək vacibdir. O, həmçinin Azərbaycan kənd həyatının, qədim ənənələrinin və mədəni irsinin bir parçasıdır. Nəsillər boyu qatıq hazırlamaq ənənəsi ilə bağlı xatirələr, həmin dəngənələrlə bağlıdır. Hər dəngənənin öz hekayəsi, öz tarixi var – nəsillərdən gələn, qatıq ətri ilə qarışan bir tarix.
Beləliklə, dəngənə sadəcə bir qab deyil, qədim bir ənənənin, zəngin bir mədəniyyətin simvoludur. O, həm də Azərbaycan kənd həyatının sadəliyi və gözəlliyinin, təbiətin ləzzətinin təcəssümüdür. Dəngənədə hazırlanmış qatıq isə əsl dad həzzini yaşatmaqla yanaşı, bir əsrin xatirələrini də özündə ehtiva edir.