Dərbərə sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış və tarixi köklərə malik bir termindir. Əsas mənası, böyük qapıların, xüsusilə də şəhər divarları və ya sarayların əsas giriş qapılarının yanlarında yerləşən kiçik qapılardır. Bu kiçik qapılar əsas qapının həmişə açıq qalmasının qarşısını almaq, təhlükəsizlik tədbirləri görmək və ya sadəcə olaraq gündəlik həyatın axarında daha rahat hərəkətə imkan yaratmaq məqsədilə istifadə olunurdu.
Dərbərənin yalnız ölçüsündə deyil, həm də funksiyasında əsas qapıdan fərqi var idi. Əsas qapı adətən yalnız mühüm hallarda, məsələn, rəsmi mərasimlər zamanı və ya qonaqların qəbulu üçün açılırdı. Dərbərə isə gündəlik həyat üçün, kiçik qrupların və ya fərdlərin rahat keçməsi üçün daim açıq və ya asanlıqla açılıb bağlana bilərdi. Bu baxımdan, dərbərə həm də əsas qapının "köməkçi" və ya "xidmətçi" qapısı sayıla bilər.
Tarixi mənbələrə əsasən, dərbərələr qala divarlarında, karvansaraların girişlərində, saraylarda və hətta bəzi böyük evlərin girişlərində də istifadə olunurdu. Onların memarlıq tərzi dövrün memarlıq üslubuna uyğun olaraq dəyişirdi. Bəzi hallarda sadəcə kiçik bir qapı olarkən, bəzi hallarda daha mürəkkəb dizayn və bəzəklərlə hazırlanırdı. Beləliklə, dərbərə yalnız bir funksiya daşıyan element deyil, həm də memarlıq baxımından əhəmiyyətli bir detaldır.
Müasir Azərbaycan dilində isə "dərbərə" sözü daha çox tarixi bir termin kimi qalmışdır. Gündəlik həyatda bu söz nadir hallarda istifadə olunur, əvəzinə "kiçik qapı", "yan qapı" və ya digər oxşar ifadələr işlədilir. Lakin sözün tarixi və memarlıq kontekstindəki mənasını bilmək Azərbaycan memarlıq tarixi və mədəniyyəti haqqında daha dərin anlayışa malik olmağa kömək edir.