Dərdmənd sözü farsca mənşəli olub, klassik ədəbiyyatımızda geniş istifadə edilən bir sözdür. Həm isim, həm də sifət kimi işlənə bilir.
İsim mənası: Dərdmənd, əsasən dərdi, kədəri, qayğısı olan, qəmli insan deməkdir. Yalnız özünün deyil, başqalarının da dərdinə şərik olan, onlara qarşı həssas və mərhəmətli olan şəxsiyyəti ifadə edir. Bu mənada dərdmənd, yalnız özünün daxili dünyasında yaşadığı kədər və qəmi deyil, ətrafındakı insanların da acılarına, çətinliklərinə biganə qalmayan, onlara kömək əlini uzatmağa hazır olan bir insanı təsvir edir. Bu mənada "mərhəmətli", "şəfqətli", "həssas" sözləri dərdmənd sözünün sinonimləri kimi qəbul edilə bilər.
Sifət mənası: Sifət kimi istifadə olunduqda isə, dərdli, qəmli, kədərli olan, ürəyi dərd dolu olan mənasını verir. Bu halda dərdmənd sözü, bir insanın daxili vəziyyətini, əhval-ruhiyyəsini ifadə edir. Məsələn, "dərdmənd gözlər" ifadəsi, kədər və qəm dolu gözləri təsvir edir.
Ədəbiyyatda istifadəsi: Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında dərdmənd sözü, lirik qəhrəmanın daxili dünyasını, onun kədər və qəm dolu halını ifadə etmək üçün geniş istifadə olunmuşdur. Misal olaraq, verilən beytin də göstərdiyi kimi, şair özünü dərdmənd kimi təqdim edir və kömək istəyir. Bu, dərdmənd sözünün həm fərdi, həm də sosial bir məna daşıdığını göstərir; çünki şairin kömək istəməsi, onun yalnız özünün deyil, bəlkə də bütün dərdməndlərin ümidini ifadə edir.
Beləliklə, dərdmənd sözü sadəcə "kədərli" demək deyil, daha çox həm özünün, həm də başqalarının dərdinə həssas olan, mərhəmətli və şəfqətli bir insanın təsviridir. Bu sözün zəngin məna dünyası onu klassik ədəbiyyatımızda əvəzolunmaz edir.