Dəro (fars. دَرو) sözü Azərbaycan dilində əsasən suvarma ilə bağlı istifadə olunan bir termindir. Lüğətlərdə sadəcə "ləkdən ləkə keçən su yolu" kimi izah olunsa da, onun mənası daha geniş və zəngindir. Dəro, təkcə suyun axdığı bir kanal deyil, əslində, suyun planlı şəkildə paylanmasını təmin edən, əkin sahələrinə su aparan, suvarma sisteminin mühüm bir hissəsidir.
Tarixən, suyun qiymətli olduğu yerlərdə, xüsusilə də dağlıq və yarımsəhra bölgələrində dərolar suvarmanın əsasını təşkil edirdi. Ləklərin (su anbarlarının) dərosunu açmaq və ya bağlamaq vasitəsilə suyun axını tənzimlənir, hər bir əkin sahəsinin su ehtiyacı qarşılanırdı. Bu, kollektiv suvarma sistemlərinin işləmə mexanizminin ayrılmaz bir hissəsi idi və suyun ədalətli paylanmasına nəzarət etmək üçün dəro sistemlərinin idarə edilməsi xüsusi qaydalara əsaslanırdı.
Dəronun strukturu, yerin relyefindən, suyun mənbəyindən və əkin sahələrinin yerləşməsindən asılı olaraq dəyişirdi. Bəzən sadəcə torpaqda açılmış bir xəndək formasında, bəzən isə daha mürəkkəb, daş və ya kərpicdən hörülmüş kanallar şəklində ola bilirdi. Dəro sisteminin təşkili, suyun axın sürətini tənzimləmək, suyun itirilməsini minimuma endirmək və suvarma effektivliyini artırmaq üçün xüsusi biliklər və təcrübə tələb edirdi.
Beləliklə, dəro yalnız bir su yolu deyil, əcdadlarımızın suvarma sahəsindəki zəngin təcrübəsini, kollektiv əməkdaşlığını və suyun qənaətli istifadəsinə dair biliklərini əks etdirən, mədəni irsin ayrılmaz bir hissəsidir. Bu sözün arxasında yalnız bir su kanalı deyil, bir tarix, bir ənənə və bir həyat tərzi dayanır.