izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Dəstfərman (fars. دَست‌فَرمان) sözü köhnə Azərbaycan dilində istifadə olunan bir termindir və fars dilindən götürülmüşdür. Sözün hərfi tərcüməsi "əlinin altında olan, əmrləri yerinə yetirən" kimi başa düşülə bilər. Lüğətlərdə sadəcə "ayaqüstü işləri görən qulluqçu (oğlan)" olaraq izah edilməsinə baxmayaraq, daha geniş məna kəsb edir.

Dəstfərman sadəcə ayaqüstü işləri görən bir qulluqçu deyil, daha çox əsasən saray və ya varlı evlərdə hökmdarın, xanımın və ya başqa yüksək vəzifəli şəxsin yaxınında, daim əlinin altında olan, tez bir zamanda tapşırıqları yerinə yetirən, sürətli və etibarlı bir xidmətçidir. Onların vəzifələri müxtəlif ola bilərdi: əşyalar gətirmək, mesajlar çatdırmaq, kiçik tapşırıqları yerinə yetirmək, hətta bəzi hallarda qapıda qonaqları qarşılamaq kimi.

Dəstfərmanın əsas xüsusiyyəti onun sürətli reaksiya verməsi, tapşırıqları dərhal yerinə yetirməsidir. Onlar, adətən, gənc və çevik oğlanlar seçilirdi. Bu səbəbdən də, "ayaqüstü işlər" ifadəsi onların tez hərəkət etməsini, daim hərəkətdə olmasını vurğulayır. Lakin, bu, onların vəzifələrinin yalnız kiçik və əhəmiyyətsiz işlərlə məhdudlaşdığını göstərmir. Əksinə, onlar əsasən etibarlı və sədaqətli olmalı idilər, çünki bəzən onlara həyati əhəmiyyətli məlumatlar və ya tapşırıqlar həvalə oluna bilərdi.

Beləliklə, dəstfərman termini, sadə bir qulluqçu obrazından daha çox, sürət, etibarlılıq və sədaqət kimi keyfiyyətləri özündə əks etdirən, yüksək vəzifəli şəxslərin yanında xüsusi bir yer tutan xidmətçi obrazını canlandırır. Tarixi kontekstdə daha dərindən araşdırılması zəruri olan maraqlı bir termindir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz