Dəyməqaç uşaqların çox sevdiyi və əsrlər boyu nəsillərdən-nəsillərə ötürülən maraqlı bir xalq oyunudur. Adından da göründüyü kimi, oyunun əsas mahiyyəti oyunçuların bir-birlərinə dəyməməyə çalışmalarıdır. "Dəymək" fiilinin həm fiziki təmas, həm də oyun qaydaları çərçivəsində müəyyən bir əraziyə toxunmaq mənasını daşıdığını nəzərə alsaq, oyunun adının nə qədər dəqiq və ifadəli olduğunu görərik.
Oyunun qaydaları bölgədən-bölgəyə, hətta qrupdan-qrupa fərqlənsə də, ümumi məqsəd həmişə eyni qalır: "qaçan" oyunçu, "dəyən" oyunçuların əlinə düşmədən, müəyyən olunmuş müddət ərzində və ya müəyyən bir ərazidə qaçmaqdır. "Dəyən" oyunçular isə "qaçan" oyunçunu tutmaq üçün mümkün olan bütün taktikaları işə salırlar. Bu taktikalar zamanla oyunçuların təcrübə və bacarıqları əsasında inkişaf edir və oyun daha maraqlı və rəqabətli olur.
Dəyməqaç sadəcə bir oyun deyil, eyni zamanda uşaqların fiziki inkişafına, çevikliklərinə, sürətlərinə və strateji düşüncələrinə müsbət təsir edən bir fəaliyyətdir. Həmçinin, qrup halında oynandığı üçün uşaqların sosial bacarıqlarının inkişafına, komanda işinə və qarşılıqlı əlaqə qurmağa da kömək edir. Bir sözlə, dəyməqaç, uşaqlıq dövrünün əyləncəli və faydalı bir parçasıdır, nəsillərin yaddaşında iz qoyan əziz bir xatirə olaraq qalır.
Maraqlı bir fakt kimi, bəzi bölgələrdə dəyməqaçın müxtəlif variantları mövcuddur. Məsələn, oyunun ərazisi, tutma qaydaları, oyunçuların sayı və oyunun müddəti dəyişə bilər. Bu da oyunun zənginliyini və çevikliyini göstərir. Dəyməqaçın bu müxtəlifliyi, onu hər bir bölgənin mədəniyyətinə uyğunlaşdırılmış unikal bir oyun halına gətirir.