Dəyməmiş sözü Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlənir. Birincisi, yetişməmiş, kal mənasında istifadə olunur. Bu mənada "dəyməmiş gilas" ifadəsi kimi, meyvənin tam olgunlaşmadığını, hələ sərt və turş olduğunu bildirir. Bu, sözün daha çox fiziki olgunlaşmama ilə bağlı olan mənasıdır. Hələ tam formalaşmamış, inkişafını tamamlamamış hər hansı bir şey üçün də işlənə bilər.
İkinci mənası isə daha metaforik və kontekstə bağlıdır. Bu mənada "dəyməmiş" sözü bir şeyin toxunulmamış, təsirsiz qalmış, bütöv, zərər görməmiş olmasını ifadə edir. Misal olaraq, "Köhnə yaram qövr elədi təzədən; Təbib nəştər vurdu, yara dəyməmiş" misalında olduğu kimi, yara əvvəlki kimi təzədir, yenidən açılmayıb, müalicə olunmayıb demək istənilir. Yəni burada "dəyməmiş" sözü yaranın təzə müdaxilədən qorunmuş, təsirsiz qalmış olduğunu göstərir. Bu mənada, söz daha çox, bir əməliyyat, müdaxilə və ya hadisənin təsiri altına düşməmək mənasını verir.
Qısaca, "dəyməmiş" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq fiziki olgunlaşmamaqdan tutmuş, metaforik olaraq bir prosesdən, təsirdən, müdaxilədən qorunmaq kimi müxtəlif mənaları əhatə edir. Sözün bu çoxmənalılığı onun dilin zənginliyini və ifadə imkanlarını genişləndirən əsas xüsusiyyətlərindən biridir.